Translated from Vox's article “People are not okay”: The mental health impact of the Trump era
Bốn năm trước, người dân Mỹ đã tụ họp ở những sân bay để biểu tình lệnh cấm đi lại từ các quốc gia Hồi giáo của Tổng thống khi đó – Donald Trump.
By Anna North, on 27-01-2021, 12:00:00
Bốn năm trước, người dân Mỹ đã tụ họp ở những sân bay để biểu tình lệnh cấm đi lại từ các quốc gia Hồi giáo của Tổng thống khi đó – Donald Trump. Một năm trước, người dân theo dõi phiên tòa của ông tại Thượng viện sau khi ông bị buộc tội là tội cản trở và lạm quyền.
Ba tháng trước, một vài cá nhân đã mua và dự trữ các bộ dụng cụ khẩn cấp và lập kế hoạch với hàng xóm để đảm bảo sự an toàn, nhằm chuẩn bị cho những cuộc bạo loạn có thể xảy ra sau cuộc bầu cử từ những người ủng hộ Trump. Và ba tuần trước, người Mỹ đã chứng kiến chính những người ủng hộ đó xông vào Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ trong nỗ lực lật ngược kết quả của cuộc bầu cử dân chủ nhằm đảm bảo rằng ông Trump vẫn sẽ nắm quyền.
Bây giờ, Trump cuối cùng đã rời khỏi Nhà trắng, mặt dù ông đã khăng khăng rằng ông không thua cuộc. Nhưng trong bốn năm qua, tâm lý của người dân Mỹ đã bị ảnh hưởng bởi những câu từ mang tính phân biệt chủng tộc, những câu từ được dùng để kích động bạo lực và hỗn loạn của cựu Tổng thống.
Đối với nhiều người, năm vừa qua thật đặc biệt khó khăn. Ngay giữa trận đại dịch: cảnh sát giết chết George Floyd, Breonna Taylor và những người Mỹ Da đen khác; cộng với cách chính quyền Trump phản ứng một cách đầy bạo lực đối với các cuộc biểu tình cho công lý chủng tộc diễn ra sau đó. Cô Lauren Lauren Carson, người sáng lập và giám đốc điều hành của Black Girls Smile – một tổ chức phi lợi nhuận về sức khỏe tâm thần, nói với Vox, “từ tất cả những điều xảy ra, mọi người đều nằm trong tư thế hoặc là phải chiến đấu, hoặc là phải bỏ chạy” . Các cô gái và phụ nữ Da đen mà tổ chức Black Girls Smile giúp đỡ, và cùng với một số các nhân viên của tổ chức, họ cảm thấy rất căng thẳng, lo lắng và choáng ngợp, cô Carson nói. “Bạn đang làm việc với 2 phần trăm sức lực mỗi ngày, ngày này qua ngày khác - hoặc có khi phần trăm âm.”
Những cảm xúc đó cũng đã được phản ánh trong các cuộc khảo sát trên toàn quốc, với những lo lắng về tương lai và bối cảnh chính trị của đất nước sau cuộc bầu cử năm 2016 đang tăng lên một cách đáng lo ngại. Và vào năm 2020, 68 phần trăm người dân Mỹ cho biết cuộc bầu cử là một nguồn gây căng thẳng lớn trong cuộc sống của họ, tăng lên từ 52 phần trăm trong năm 2016. Giống như hậu quả của các chính sách từ Trump, sự căng thẳng được đề cập ở trên không biến mất chỉ sau một đêm, đặc biệt khi những con bài được Trump sử dụng cho đến ngày bầu cử vẫn còn tồn tại trên thực tế - sự phân biệt chủng tộc có hệ thống, những lo sợ vô cớ về cộng đồng người nhập cư, và sự lan truyền của những thông tin sai lệch.
Nhưng cô Carson và cộng sự đang tạo cơ hội cho mọi người có thể chăm sóc cho chính bản thân họ, giúp họ nhận ra những nỗi đau trong suốt bốn năm qua - ngay cả khi những vấn đề lớn nhất, như Trump, vẫn đang tiếp diễn. Ngày nay, “rất nhiều điều đang được đưa ra ánh sáng mà tôi nghĩ rằng thời thế đang tạo cơ hội cho chúng ta, với tư cách là một phần của xã hội, phải thực hiện một số thay đổi thực sự,” cô nói. “Có rất nhiều nỗi đau t tổn thương thực sự tồn tại trong chúng ta, nhưng tôi hy vọng những nỗi đau này sẽ tạo cho ta một cơ hội để chữa lành.”
Nhiệm kỳ của Tổng thống Trump đã gây chấn thương cho rất nhiều người dân Mỹ Những vấn nạn mà Trump phô bày ra ánh sáng hiển nhiên không bắt nguồn từ ông: phân biệt chủng tộc, kỳ thị sắc tộc, kỳ thị những người chuyển giới, etc.. Nhưng kể từ lúc ông phát biểu rằng người Mexico là những kẻ hiếp dâm trong chiến dịch tranh cử của mình, ông đã bày tỏ một thái độ rất rõ ràng hơn bao giờ hết trong lịch sử chính trị đảng phái ở Mỹ. Cách sử dụng ngôn ngữ của Trump đã thổi gió thêm cho những làn sóng tội ác thù hận trên khắp nước Mỹ, những tội ác nhắm vào người Mỹ Hồi giáo, người nhập cư và một số cộng đồng khác mà ông đã ác quỷ hoá. Song song với việc sử dụng Twitter như một công cụ truyền bá những suy nghĩ thù hằn, Trump khoản đãi những nhân viên thuận theo ý mình, và làm điều ngược lại với bất kỳ ai không thuận ý. Nhiều lần trong cùng một ngày, người dân Mỹ phải nhìn thấy những dòng suy nghĩ xa rời thực tế hay những lời nói cực đoan của chính tổng thống của mình. Trong ba năm đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống của ông, Trump đã tweet hơn 11,000 lần - 5,889 trong số các tweet đó, theo tờ New York Times, "đã tấn công một ai đó hoặc một điều gì khác." Trong khi Trump tiếp thêm năng lượng cho lượng lực nòng cốt ủng hộ ông bằng cách pha trộn giữa “lòng dũng cảm”, “sự thách thức” và “chủ nghĩa phân biệt chủng tộc", đối với nhiều người khác, nhiệm kỳ tổng thống của ông, nói một cách giản đơn, vô cùng đáng sợ. Trong cuộc khảo sát của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ năm 2016, “Sự Căng Thẳng ở Mỹ”, 63% người Mỹ cho biết tương lai của đất nước này là một nguồn cơn gây lo lắng đáng kể, và 56% cho biết họ bị căng thẳng bởi bối cảnh chính trị hiện nay. Trong phiên bản khảo sát năm 2018, những con số này lần lượt lên tới 69% và 62%.
Nhà tâm lý học lâm sàng Jennifer Panning thậm chí còn đặt ra thuật ngữ “Rối Loạn Lo Âu Trump” để mô tả sự căng thẳng mà nhiều người cảm thấy trong những tuần và tháng sau cuộc bầu cử năm 2016. Cô Panning nói với Vox rằng, “mọi người có xu hướng trải nghiệm những thứ như nhai lại, như những lo lắng về những gì có thể xảy ra tiếp theo” khi họ chờ đợi từng dòng tweet hoặc hành động mới của Tổng thống Trump, cô Panning chia sẻ với Vox.
Một cuộc biểu tình tại thành phố New York nhằm phản đối lệnh cấm đi lại từ các quốc gia Hồi giáo của Tổng thống Trump vào ngày 25 tháng 1 năm 2017. Ảnh: Bryan R. Smith / AFP qua Getty Images
Ông Trump đã bắt buộc mọi người ở Mỹ và trên toàn thế giới lắng nghe những ngôn ngữ và chiến thuật mà được sử dụng bởi những kẻ lạm dụng vũ lực, cô Farrah Khan, một người ủng hộ công lý cho giới tính và quản lý của Văn phòng Hỗ trợ và Giáo dục Bạo lực Tình dục tại Đại học Ryerson ở Canada, nói với Vox. Chiến thuật này bao gồm sự thao túng tinh thần (như khi ông tuyên bố rằng số người chết chính thức của Covid-19 là không đúng, hoặc con virus "sẽ tự biến mất"), những đả kích trong cơn giận (những cơn thịnh nộ trên Twitter không dứt của ông ta về “SỰ QUẤY RẦY TỔNG THỐNG”), và cách ông trả thù những ai mà Trump không vừa lòng (ông tấn công thống đốc của bang Michigan – bà Gretchen Whitmer sau khi bà chỉ trích cách xử lý Covid-19 của chính quyền Trump). Trong mối quan hệ với một kẻ ngược đãi, “bạn phải liên tục cảnh giác với những gì ông ấy sẽ làm tiếp theo,” cô Khan nói. Dưới thời tổng thống Trump, sự cảnh giác đó đã lan rộng đến hàng triệu người dân Mỹ – những người mà bị ảnh hưởng bởi chính Trump và các chính sách của ông. Tất nhiên, những hiệu ứng của Trump không có tác dụng một cách đồng đều. Trong khi tất cả người Mỹ phải chịu đựng các tweet của ông Trump, nhiều người nhập cư, cộng đồng LGBTQ, cộng đồng người Da đen, người Mỹ bản xứ và những người da màu khác đã trải qua những mối đe dọa một cách thực thế hướng tới gia đình, hạnh phúc và cuộc sống của họ. Hàng ngàn trẻ em đã bị tách khỏi cha mẹ của họ ở biên giới Hoa Kỳ-Mexico; các luật sư vẫn không thể tìm được gia đình của hơn 600 đứa trẻ. Những người chuyển giới phải đối mặt với sự phân biệt đối xử về y tế, nhà ở, giáo dục, và nhiều hơn nữa trong chính cuộc sống thường ngày. Theo một phân tích của ABC News, trong ít nhất 41 vụ án hình sự - bao gồm một cuộc tấn công vào một người đàn ông gốc Latin ở Florida cùng với các mối đe dọa đối với một người đàn ông gốc Syria ở bang Washington - tên Trump đã được liên dẫn đến bạo lực hoặc các mối đe dọa. Phân tích đã không tìm thấy vụ án hình sự nào có mối liên hệ trực tiếp như vậy với các tổng thống Barack Obama hoặc George W. Bush.
Và trong năm vừa qua, khi đất nước đang phải đối mặt với trận đại dịch (bị Trump gán cho một cái tên miệt thị chủng tộc - Cúm Tàu) và kiểm điểm lại vấn đề phân biệt chủng tộc và cảnh sát bạo hành đã nhức nhối quá lâu (chính quyền Trump phản hồi bằng cách xịt hơi cay vào người biểu tình), tác động của chính quyền lên sức khoẻ thể chất và tinh thần của người dân Mỹ ngày càng nghiêm trọng. Người Mỹ Da đen đặc biệt phải gánh chịu ảnh hưởng nặng nề. Họ phải vật lộn không chỉ với cái chết của Floyd và những người khác, mà với cả hiện tượng cảnh sát bạo hành vẫn cứ tiếp diễn cùng lúc với đại dịch và khủng hoảng kinh tế. “Thời gian này chắc chắn sẽ khiến mọi người quá tải, căng thẳng, lo âu.” Carson nói. Với một số người, giọt nước chính thức tràn ly khi cuộc tấn công Điện Capitol nổ ra ngày 5 tháng 1. Ngày đó, Trump đã thúc giục người ủng hộ “bước tới Điện Capitol” và “thể hiện sức mạnh” chống lại “kẻ ác.” Sau đó ông ca ngợi những kẻ bạo loạn khi họ chiếm đóng Điện Capitol, trong đó có người mang trên tay cờ Confederate và những biểu tượng phân biệt chủng tộc khác. Ông khen rằng họ “rất đặc biệt.” Cuộc bạo loạn và cách giới truyền thông đưa tin về sự kiện này làm nặng nề thêm sang chấn mà người Mỹ Da đen đang phải trải qua, theo như Carson chia sẻ. “Đến cả phép so sánh giữa ‘biểu tình’ và ‘khởi nghĩa,’" bà nói. “Những lời miêu tả đó thực sự ảnh hưởng tiêu cực tới sức khoẻ tâm lý, đặc biệt là của phụ nữ và các bé gái Da đen, vì đó là một tín hiệu rõ ràng rằng chúng tôi không hề quan trọng.”
Tổng thống Joe Biden đã bắt đầu thu hồi một số chính sách có hại nhắm đến các nhóm yếu thế của chính quyền trước, như lệnh cấm vận và lệnh cấm người chuyển giới nhập ngũ. Nhưng hoàn ngược ảnh hưởng của nhiệm kỳ Trump sẽ cần nhiều hơn là vài tuần, cũng như chữa lành từ sang chấn của bốn năm vừa rồi cũng sẽ cần một thời gian dài.
Một số cá nhân còn chưa nhận thức được rằng Trump không còn là tổng thống nữa. “Vẫn có người bảo, ‘Tôi không thể tin là chúng ta đã làm được, chúng ta thực sự đã đá ông ta ra khỏi Nhà trắng,’” Panning nói. Và với nhiều người, đặc biệt là những cộng đồng mà Trump đã nhắm tới, nhiệm kỳ của ông “đã ảnh hưởng trực tiếp tới cách chúng tôi nhìn nhận cảm giác an toàn,” Khan nói. Tái tạo lại cảm giác yên tâm ấy sẽ cần thời gian, và ngay lúc này đây, “người dân đang không yên.” Với một số người, bước đầu để cảm thấy an tâm trở lại đơn giản là việc chấp nhận rằng bốn năm vừa qua - và nhất là năm vừa rồi - đã vô cùng đau thương. “Chúng ta cần dự trù được rằng sẽ có nhiều chấn động cảm xúc,” Panning nói, và những cảm xúc ấy sẽ “cần thời gian để xử lý.” Khan chia sẻ rằng có người đang trải qua các triệu chứng sang chấn từ căng cơ, cơn hoảng loạn, tới những suy nghĩ quấy rối và đơn giản là cảm giác buồn sâu thẳm. Trong trường hợp cụ thể hơn với phụ nữ và các bé gái Da đen, trầm cảm và lo âu đang “hoành hành vào thời điểm này,” Carson nói. Họ đã và đang trải qua sợ hãi không chỉ cho sức khoẻ, cho an nguy của chính bản thân mình, mà còn cho “những người anh em, những người cha, những người con của chúng tôi.” Trong hoàn cảnh ấy, “rất khó để thấy được ánh mặt trời, rất khó để thấy được niềm vui, rất khó để thấy hạnh phúc," Carson nói. Để đấu tranh lại những sang chấn tâm lý ấy, Carson và những chuyên gia khác nhấn mạnh tầm quan trọng của chăm sóc bản thân, và việc này có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, Black Girls Smile tổ chức hội thảo kể chuyện, viết nhật ký, thủ công trực tuyến, nhằm giúp đỡ các bé gái và phụ nữ trẻ Da đen có cơ hội “nạp điện, khoẻ khoắn, và tỉnh táo trở lại,” Carson chia sẻ. Nhóm này cũng đã bắt đầu cung cấp học bổng trị liệu để giúp phụ nữ và các bé gái Da đen được chăm sóc sức khoẻ tâm lý chuyên nghiệp. Những nhóm như Adure Lorde Project, Trans Lifeline, Okra Poject, và Anti-Violence Project cũng cung cấp hỗ trợ và tài nguyên dành riêng cho những cá nhân và cộng đồng chuyển giới và queer. Theo lời Carson, những ai quan ngại về sức khoẻ tâm lý của mình cũng có thể làm bài đánh giá trực tuyến như các bài trên Mental Health America để kiểm tra triệu chứng trầm cảm, lo âu, hoặc một bệnh nào khác nên được điều trị. Mọi người cũng nên nhớ rằng với những cộng đồng người da màu, “nhiều triệu chứng có biểu hiện rất khác với cộng đồng đàn ông da trắng,” bà nói thêm. Ví dụ, phụ nữ Da đen có thể bị hội chứng sợ xã hội từ những trải nghiệm trong trường học hoặc môi trường làm việc có phần lớn là người da trắng, và cả PTSD và những ảnh hưởng khác của sang chấn từ phân biệt chủng tộc. “Chúng ta phải quan sát thật kỹ những trải nghiệm của mình,” Carson nói.
Khi các cá nhân đang tích cực chữa lành là khi chúng ta có thể nhìn vào những thay đổi lớn hơn trong hệ thống chăm sóc sức khoẻ tâm lý của quốc gia. Những thay đổi này bao gồm dịch vụ chăm sóc trẻ, giờ làm linh hoạt, và những hỗ trợ khác để tất cả người Mỹ dễ tiếp cận dịch vụ trị liệu hơn. Carson nói cũng cần đề cao sức khoẻ tâm lý cộng đồng hơn: “Nhiều lúc chúng ta quá tập trung vào cá nhân, trong khi có rất nhiều trường hợp cả gia đình hay toàn bộ cộng đồng của cá nhân ấy đều bị ảnh hưởng.”
Người ủng hộ tân Tổng thống Joe Biden ăn mừng tại Quảng trường Black Lives Matter đối diện Nhà Trắng tại Washington, D.C., ngày 7 tháng 11, 2020. Ảnh: Olivier Douliery/AFP, Getty Images Và một phần của quá trình hồi phục với một xã hội nói chung chính là việc giải quyết ngọn nguồn những thế lực đã giúp Trump đắc cử. “Những vấn đề nhiệm kỳ của Trump đã vạch trần không hề biến mất một cách diệu kỳ khi Biden lên nắm quyền,” Panning nói. “Trump đã khuấy động và thúc đẩy nhiều người phải quan tâm tới chính trị để hiểu cách chính phủ vận hành và đối tượng thường được hưởng lợi từ bộ máy nhà nước." Lúc này đây, “vẫn còn đọng lại nhiều tức giận, thất vọng, và phẫn nộ,” bà nói thêm. Và một cách đối mặt lành mạnh với những cảm xúc này là “biến chúng thành hành động.”
Hoạt động xã hội là một cách để chữa lành, Khan nói. Ví dụ, nghệ sĩ khắp cả nước đã vẽ nên nhiều bức hoạ đường phố để tưởng niệm George Floyd và biểu tình chống lại cảnh sát bạo hành và phân biệt chủng tộc. Những nhà hoạt động xã hội như Kenda Zellner-Smith và Leesa Kelly đã thu thập một vài tác phẩm quanh Minneapolis và St. Paul để lưu trữ và mong sẽ có ngày được trưng bày chúng. “Ta cần một không gian cho người Da đen, do người Da đen thiết lập, để mọi người được tiếp cận những tác phẩm này, qua đó chữa lành, chiêm nghiệm, tưởng nhớ những gì đã xảy ra để tiếp tục đấu tranh,” Kelly chia sẻ với ABC. Nhưng Khan cũng khuyến cáo rằng ngoài tích cực hành động, mọi người cũng nên dành thời gian để nghỉ ngơi. “Vì là nhà hoạt động xã hội, chúng ta có xu hướng ép bản thân quá sức," bà nói. “Tôi muốn mọi người hãy chậm lại để chăm sóc chính bản thân và cộng đồng của chúng ta.”
Người dịch (Lược dịch/Phỏng dịch): Gary Nguyen
Biên tập: Uyen Duong and Ren Dinh
Comments