Kevin Ponniah ngày 26 tháng 7, 2020
Translated from BBC News article How a Chinese agent used LinkedIn to hunt for targets.
Jun Wei Yeo, một nghiên cứu sinh tiến sĩ người Singapore đầy tham vọng và mới vào chương trình, chắc chắn đã rất hân hạnh được mời thuyết trình cho giới chức giáo dục tại Bắc Kinh vào năm 2015.
Luận án tiến sĩ của anh Yeo là về chính sách đối ngoại của Trung Quốc và anh sẽ sắp sửa được đích thân khám phá cách thức một siêu cường đang nổi dậy tìm cách tạo ảnh hưởng.
Sau bài thuyết trình, Jun Wei, còn được gọi là Dickson, theo tài liệu của toà án Hoa Kỳ, được tiếp cận bởi những người tự giới thiệu là làm việc cho ban tham mưu của Trung Quốc. Họ nói rằng họ muốn trả tiền để anh ta cung cấp “báo cáo và thông tin chính trị”. Sau đó, họ sẽ chỉ định chính xác những gì họ cần có: tin hành lang - bao gồm những lời đồn và tin tức nội bộ.
Anh sớm nhận ra họ là đặc vụ tình báo Trung Quốc, nhưng vẫn giữ liên lạc với họ, anh ta nói trong bản khai có tuyên thệ. Đầu tiên họ yêu cầu anh ta chú trọng vào những quốc gia trong vùng Đông Nam Á, nhưng sau đó muốn anh chĩa mũi dùi về phía chính phủ Hoa Kỳ.
Đó là cách Dickson Yeo bắt đầu con đường trở thành một đặc vụ Trung Quốc - một người rốt cuộc đã dùng trang mạng kết nối với các chuyên gia tên LinkedIn, dùng một công ty tư vấn trá hình và đội lốt là một học giả hiếu kỳ để dụ dỗ những đối tượng ở Mỹ.
Năm năm sau, vào ngày thứ sáu, giữa lúc căng thẳng quan hệ Mỹ-Trung lên cao đỉnh và Washington kiên quyết càn quét vấn đề gián điệp từ Bắc Kinh, Yeo đã nhận tội với toà án Hoa Kỳ rằng mình là “một đặc vụ bất hợp pháp cho một thế lực nước ngoài”. Người đàn ông 39 tuổi này có thể lãnh đến 10 năm tù.
Các cựu sinh viên của trường Chính Sách Công Lý Quang Diệu ở Singapore (LKYSPP), nơi đã đào tạo một số công chức và quan chức chính phủ hàng đầu Châu Á, đã bị sốc trước tin một đồng môn đã thú nhận là đặc vụ Trung Quốc.
“Anh ta là một sinh viên năng động trong lớp. Tôi luôn nghĩ rằng anh ta là một người thông minh,” một người bạn học cũ dấu tên nói.
Cô nói rằng anh ta thường nói về sự bất bình đẳng trong xã hội - và nói về những chật vật gia đình anh phải đối diện khi anh còn nhỏ. Cô ta nói thật khó mà hình dung ra người mà cô biết với người nhận tội này là một.
Một cựu nhân viên của trường lại cho thấy một hình ảnh khác, nói rằng Yeo có vẻ như “có một ý nghĩ phóng đại về tầm quan trọng của chính mình”.
Cố vấn luận án của Yeo là Huang Jing, là một giáo sư người Mỹ gốc Hoa bị trục xuất năm 2017 với lý do là “tay sai của thế lực nước ngoài.”
Huang Jing luôn phủ nhận cáo buộc đó. Sau khi rời Singapore, ông ta từng làm việc ở Washington DC, nhưng bây giờ thì làm việc ở Bắc Kinh.
Theo các tài liệu toà án được công bố với lời nhận tội của Yeo, người sinh viên này đã gặp những liên lạc viên của Trung Quốc hàng chục lần tại các địa điểm khác nhau ở Trung Quốc.
Trong một lần gặp gỡ, anh ta được yêu cầu thu thập thông tin từ Bộ Thương Mại Hoa Kỳ, về trí tuệ nhân tạo (artificial intelligence), về cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Bilahari Kausikan, cựu thư ký thường trực của Bộ Ngoại Giao Singapore, nói rằng ông “không nghi ngờ gì về việc Dickson biết mình làm gián điệp cho Trung Quốc.”
Anh ta không phải, ông nói, “vô tình là một kẻ khờ khạo hữu dụng”.
Yeo đã thực hiện những móc nối quan trọng qua LinkedIn, một mạng lưới về công việc và sự nghiệp có tới hơn 700 triệu người sử dụng. Trong hồ sơ toà án, nền tảng này chỉ được diễn tả là “trang mạng trao đổi nghề nghiệp chuyên nghiệp”, nhưng công dụng của nó đã được xác định với tờ Washington Post.
Kể cả cựu nhân viên chính phủ và nhân viên chính thức cũng như các nhân viên hợp đồng của quân đội đều không ngần ngại công khai liệt kê những chi tiết về những kinh nghiệm làm việc của họ trên trang mạng này với hy vọng đạt được những công việc béo bở trong ngành tư.
Chụp màn hình hồ sơ của Dickson Yeo trên LinkedIn hiện đã bị xoá bỏ
Điều này cho thấy đây là một mỏ vàng có nhiều tiềm năng cho các cơ quan tình báo ngoại quốc. Năm 2018, người đứng đầu cơ quan tình báo Hoa Kỳ William Evania đã cảnh báo về hành động “siêu hung hãn” của Bắc Kinh trên nền tảng của Microsoft, một trong số ít mạng xã hội phương Tây không bị chặn ở Trung Quốc.
Kevin Mallory, một cựu sĩ quan CIA đã chịu án tù 20 năm vào tháng năm năm ngoái về tội đã tiết lộ bí mật quân sự cho một đặc vụ Trung Quốc, được chọn làm mục tiêu ban đầu qua LinkedIn.
Năm 2017, cơ quan tình báo Đức cho biết các đặc vụ Trung Quốc đã sử dụng LinkedIn để nhắm vào ít nhất 10,000 công dân Đức. LinkedIn đã không trả lời yêu cầu bình luận về chuyện này nhưng trước đây đã nói rằng họ đang có một số biện pháp để ngăn chặn các hoạt động bất chính.
Một số đối tượng Yeo tiếp cận bằng cách truy tìm qua LinkedIn được giao cho nhiệm vụ viết báo cáo cho “công ty tư vấn” của anh, một công ty mang cùng tên với công ty có tiếng. Những báo cáo này sau đó được chuyển đến các đầu dây liên lạc Trung Quốc.
Một trong những cá nhân mà Yeo liên lạc đã làm việc trong chương trình máy bay chiến đấu F-35 của Không Lực Hoa Kỳ và cho biết họ có vấn đề về tài chánh. Một người khác là một sĩ quan quân đội Hoa Kỳ làm việc cho Lầu Năm Gốc, đã được trả ít nhất $2,000 để viết một báo cáo phân tích sự rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan sẽ tác động thế nào đến Trung Quốc.
Khi tìm thấy những người như vậy, Yeo, có trụ sở ở Washington DC cho một phần của năm 2019, được yểm trợ bởi một đồng minh vô hình - thuật toán của LinkedIn. Mỗi khi Yeo kiếm được ai đó, thì LinkedIn sẽ gợi ý một số tài khoản có những kinh nghiệm tương tự. Yeo mô tả là “bất tận”.
Theo hồ sơ tòa án, các liên lạc viên Trung Quốc khuyên Yeo nên đặt các câu hỏi với đối tượng như họ có “không hài lòng với công việc” hay “đang gặp khó khăn về tài chánh”.
William Nguyễn, một cựu sinh viên người Mỹ tại trường Lý Quang Diệu, người đã bị bắt trong một cuộc xuống đường ở VN năm 2018 và sau đó bị trục xuất, cho biết trong một bài đăng trên Facebook vào thứ bảy rằng Yeo đã cố liên lạc với anh “nhiều lần” sau khi anh được thả và vụ án của anh đã trở thành tiêu đề trên khắp thế giới.
Năm 2018, Yeo cũng đăng trên mạng những quảng cáo việc làm giả tạo cho công ty cố vấn của anh ta. Anh ta nói với các điều tra viên rằng anh nhận được hơn 400 hồi đáp với 90% từ “nhân viên chính phủ và quân đội Hoa Kỳ có giấy chứng nhận an ninh (security clearances)”. Một số tài khoản đã được Yeo chuyển qua các liên lạc viên Trung Quốc.
Việc dùng LinkedIn thật trơ trẽn, nhưng không lấy gì làm lạ, Matthew Brazil, đồng tác giả cuốn Chinese Communist Espionage: An Intelligence Primer, nói.
“Tôi nghĩ rằng có lẽ nhiều cơ quan tình báo trên thế giới dùng LinkedIn để tìm kiếm các nguồn thông tin,” ông nói. “Bởi vì nó có lợi cho mọi người khi những người trên LinkedIn kê khai toàn bộ sự nghiệp của họ lên đó cho mọi người thấy - nó là một công cụ có giá trị đặc biệt về phương diện đó.”
Ông nói rằng các báo cáo được thuê viết lúc đầu là một cách để các đặc vụ “đặt móc câu” vào những đối tượng có tiềm năng giá trị mà sau này có thể bị thuyết phục để cung cấp các thông tin mật.
“Đó là phiên bản hiện đại của ngành gián điệp, thật vậy.”
Trợ lý Tổng Chưởng Lý Hoa Kỳ về An Ninh Quốc Gia, ông John Demers, nói rằng vụ việc này là một thí dụ điển hình về cách Trung Quốc khai thác “sự cởi mở của xã hội Mỹ” và dùng “những người không phải người Trung Quốc để nhắm vào các đối tượng người Mỹ không bao giờ rời khỏi lãnh thổ Hoa Kỳ”.
Singapore, một xã hội đa văn hoá gồm 5.8 triệu người mà người gốc Hoa chiếm đa số, đã từ lâu có được mối liên hệ chặt chẽ với Hoa Kỳ và cũng là nơi Mỹ đặt những căn cứ không quân và hải quân. Nhưng họ cũng theo đuổi và duy trì mối quan hệ tích cực với Trung Quốc.
Ông Kausikan nói rằng ông không tin vụ án gián điệp này - vụ đầu tiên dính dáng đến một công dân Singapore - sẽ làm tổn thương danh dự của đất nước với chính phủ Mỹ, nhưng ông e ngại người Singapore có thể phải đối diện với nhiều ngờ vực hơn trong xã hội Mỹ.
Hôm chủ nhật, Bộ Nội Vụ Singapore cho biết các cuộc điều tra không hề để lộ bất cứ mối đe dọa trực tiếp nào đối với nền an ninh của quốc gia xuất phát từ vụ việc.
Khoa trưởng của LKYSPP, ông Danny Quah, đã gửi điện thư cho các giảng viên và sinh viên được trích dẫn bởi tờ báo Straits Times rằng “không có bất kỳ một giảng viên hay sinh viên nào trong trường chúng ta dính líu” đến vụ của Yeo.
Phát ngôn viên của trường nói với BBC rằng Yeo đã được cho nghỉ phép từ chương trình tiến sĩ năm 2019 và luận án của anh ta đã bị huỷ bỏ.
Dickson Yeo dường như chưa làm được gì nhiều với các đối tượng của anh ta như các liên lạc viên mong đợi. Nhưng tháng 11 năm 2019, anh ta đến Mỹ với chỉ thị biến vị sĩ quan quân đội thành một “nguồn thông tin thường trực,” trong một lời khai có chữ ký.
Anh ta đã bị bắt trước khi thi hành nhiệm vụ này.
Translated by Minhly Pham
Copy edits by Cookie Duong
Comments