Hiện giờ, vài quan chức sức khỏe công cộng và nhà theo dấu bệnh tật nói có rất ít bằng chứng những người biểu tình làm bùng lên những ổ lây nhiễm khắp nơi. Những người khác nói rằng vì tiểu bang mở cửa trở lại cùng lúc với biểu tình, và bởi sự giới hạn của truy tìm nguồn bệnh, họ không thể biết chắc được.
Chelsea Janes, ngày 30 tháng 6, 2020
Translated from The Washington Post article Protests probably didn’t lead to coronavirus spikes, but it’s hard to know for sure.
Những người tổ chức các cuộc biểu tình ở Columbia, S.C., đã trì hoãn các cuộc biểu tình tiếp theo sau khi một số người tham gia xét nghiệm dương tính với coronavirus. (Hình ảnh Sean Rayford / Getty)
Người tổ chức biểu tình ở Columbia, S.C. hoãn lại việc biểu tình sau khi vài người tham dự xét nghiệm dương tính coronavirus (Sean Rayford/Getty Images)
Khi vụ giết George Floyd lôi kéo hàng mười ngàn người biểu tình xuống đường ở những thành phố lớn nhất nước Mỹ, nhiều con phố đó đã bóng người nhiều tuần.
Cách ly xã hội đã làm nhiều người không thể dự lễ tang của người thân trong sự lo sợ sự lây lan của coronavirus. Lệnh đóng cửa làm cho nhiều doanh nghiệp phải khai phá sản.
Nhưng sau cái chết của Floyd, những con đường tràn đầy người la hét gần nhau – làm dấy lên sự lo âu trong những chuyên gia sức khỏe công cộng và quan chức địa phương, những người đã hối thúc mọi người trong lúc đại dịch nên ở nhà và thực hiện cách ly xã hội.
Hiện giờ, vài quan chức sức khỏe công cộng và nhà theo dấu bệnh tật nói có rất ít bằng chứng những người biểu tình làm bùng lên những ổ lây nhiễm khắp nơi. Những người khác nói rằng vì tiểu bang mở cửa trở lại cùng lúc với biểu tình, và bởi sự giới hạn của truy tìm nguồn bệnh, họ không thể biết chắc được.
“Tôi sắp làm một podcast nói ra tất cả những gì tôi không biết,” Michael T. Osterholm, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu và Chính Sách Bệnh Truyền Nhiễm (the Center for Infectious Disease Research and Policy) tại trường đại học Minnesota, nói tuần trước. “Và chúng nhiều hơn những gì tôi biết rất nhiều.”
Khi các cuộc biểu tình lan ra trên khắp cả nước, hàng trăm chuyên gia sức khỏe cộng đồng ký thư lên án rằng sự kỳ thị chủng tộc hệ thống cũng là một cuộc khủng hoảng sức khỏe công cộng, và vì vậy biểu tình nên được tiến hành – ngay cả khi nhiều người trong số họ có cảnh báo rằng biểu tình có thể khuếch tán virus. Nhiều thành phố nhanh chóng dựng lên cơ sở xét nghiệm gần nơi biểu tình để xác định sớm các ca nhiễm.
Số ca dương tính trong những tuần gần đây tăng phi mã ở nhiều nơi trong nước. Bệnh viện ở Arizona, California và Texas đang bị quá tải đến mức báo động. Các thống đốc đang phải dùng tới biện pháp mà trước đây dường như không thể nghĩ tới – đóng cửa doanh nghiệp một lần nữa. Nhưng hầu hết các chuyên gia nói rằng các cuộc biểu tình không phải là nguyên nhân, hay gần như chắc chắn chúng không phải là nguyên nhân duy nhất ở những nơi mà ca nhiễm đang tăng cao.
Nếu không tính tới một vài ca nhiễm dương tính rải rác, thì ổ dịch duy nhất có gắn kết với các cuộc biểu tình là ở South Carolina. Tại đây, những người tổ chức đã hoãn các cuộc biểu tình hoặc chuyển sang online sau khi ít nhất 13 người tham dự những lần xuống đường trước đó xét nghiệm dương tính.
Người tổ chức Lawrence Nathaniel đăng một video trên Facebook nói rằng những người xét nghiệm dương tính đã tuần hành ở Columbia, South Carolina, trong khoảng từ 30/5 đến 17/6, bao gồm sáu người biểu tình, bốn người tổ chức và ba nhiếp ảnh gia. Theo như Trung Tâm Thông Tin Chung Bang South Carolina (South Carolina’s Joint Information Center), tiểu bang này chưa theo dõi dữ liệu xem những ca mới ở đó có liên quan tới các cuộc biểu tình hay không.
Trong lúc đó, dữ kiện từ những thành phố khác gợi ý rằng sự tăng lên của những ca nhiễm COVID-19 không theo sau những cuộc biểu tình. Ở Minneapolis, nơi Floyd chết và nơi biểu tình bắt đầu, đã ghi nhận sự giảm sút những ca bệnh tháng này.
Theo phát ngôn viên của Sở Sức Khỏe Minneapolis Doug Schultz, hơn 15,000 người được xét nghiệm tại những trung tâm dựng lên trong các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi biểu tình, và 1.7 phần trăm kết quả xét nghiệm là dương tính – thấp hơn mức 3.6 phần trăm của tiểu bang. Các hệ thống y tế trong vùng xét nghiệm hàng ngàn người dự biểu tình trả kết quả với mức dương tính thấp hơn 1 phần trăm.
Schultz nói rằng quan chức tin rằng mức lây nhiễm thấp là do các vụ biểu tình là ở ngoài trời, hầu hết mọi người đeo khẩu trang và phần lớn thời gian là mọi người đi lại, di chuyển theo đám đông.
Quan chức ở New York và Philadelphia cùng đi đến kết luận tương tự và nói rằng họ không thấy số ca nhiễm tăng vì biểu tình.
Ở Seattle; Portland, Oregon: và Oakland, California. – các thành phố đang chứng kiến sự bùng lên lại của coronavirus – quan chức đã hỏi những người xét nghiệm dương tính rằng họ có đi biểu tình hay không, và chỉ một vài người nói có. Neetu Balram, phát ngôn viên của Alameda County, bao gồm Oakland, nói các quan chức nghĩ lúc này họ sẽ xác định được dấu hiệu của sự bùng phát liên quan tới biểu tình nhưng đến giờ vẫn chưa thấy.
Ở Seattle cũng vậy, trong số hơn 1,000 ca dương tính trong những tuần gần đây, 34 người nói họ có dự biểu tình và tụ tập đông người từ cuối tháng Năm, theo như Quan chức Sức khỏe Hạt King (King County Health Officer) Jeff Duchin. Gần 3,000 người nói họ dự biểu tình được xét nghiệm bởi thành phố, và ít hơn 1 phần trăm bị dương tính, Duchin nói.
“Dữ liệu có thể không hoàn hảo, nhưng chúng tôi chắc chắn không có bằng chứng rằng những cuộc tụ họp ngoài trời làm bùng lên sự gia tăng mà chúng ta đang thấy,” Duchin nói.
Ở những nơi khác, sự ảnh hưởng của các cuộc biểu tình ít rõ ràng hơn. Brent Andrew, phát ngôn viên của Sở Sức Khỏe Công Cộng San Francisco (San Francisco’s Department of Public Health), nói thành phố vẫn đang theo dõi khả năng có sự liên hệ giữa sự bùng phát gần đây và các cuộc biểu tình. Ở Houston, tâm điểm của cuộc khủng hoảng COVID-19 ở Texas, các quan chức quy kết sự gia tăng ca nhiễm cho nhiều yếu tố - và nói biểu tình có thể là một trong số đó.
Phát ngôn viên của Sở Sức Khỏe Houston (Houston Health Department) Porfirio Villarreal nói rằng sự gia tăng các ca có thể phản ánh sự lây lan ở những buổi tụ tập trong ngày Lễ Chiến sĩ trận vong (Memorial Day) và các buổi họp gia đình, như Ngày của Mẹ và Ngày của Cha; lễ tốt nghiệp; những quán bar mà người đi không mang khẩu trang, và “những người cho rằng mở cửa trở lại nghĩa là mọi thứ đã trở lại bình thường.”
Nhiều tiểu bang đã tiến hành mở cửa quán bar, nhà hàng, phòng gym và tiệm làm tóc cùng thời gian với biểu tình bắt đầu. Vài tiểu bang – bao gồm Arizona, Florida, và Texas – mở cửa trở lại vào giữa tháng năm và đã thấy những xu hướng xấu trước khi biểu tình bắt đầu. Sự gia tăng trong những tiểu bang khác cũng từ 10 đến 14 ngày sau khi tái mở cửa - gần cùng khoảng thời gian cần để cho một người tiếp cận với virus bắt đầu có triệu chứng và đi xét nghiệm.
“Có nhiều điều khác xảy ra trong những tiểu bang mở cửa. Thứ duy nhất, theo quan điểm của tôi, để có thể biết mọi người bị lây nhiễm từ đâu, là qua việc theo dõi nguồn bệnh,” theo lời Jennifer Nuzzon, một nhà dịch tễ học tại trường Sức khỏe Cộng đồng Bloomberg thuộc Đại học Johns Hopkins, và cũng nói thêm rằng theo dõi nguồn bệnh cho một buổi tụ tập nhỏ hay buổi tiệc gia đình thì dễ dàng hơn nhiều so với hàng chục ngàn người trên đường phố.
Nhiều người dự biểu tình là người trẻ, Nuzzo nói, và người trẻ ít có khả năng bị những ca Covid19 nghiêm trọng và do vậy ít khi có triệu chứng làm họ phải đi xét nghiệm.
Tuy nhiên, dữ kiện hiện hữu cho thấy biểu tình không làm bùng phát bệnh dịch giống như các hội nghị, các buổi tập hợp ca nhà thờ, hay các buổi lễ tôn giáo.
Nhiều nhà dịch tễ học và nhà virus học gợi ý rằng ở ngoài trời làm cho những hạt có chứa Coronavirus phân tán dễ dàng hơn, làm cho những cuộc tụ họp ngoài trời – như biểu tình – ít nguy hiểm hơn trong nhà.
Angela L. Rasmussen, một nhà virus học tại trường đại học Columbia, nói sự khác biệt giữa trong nhà và ngoài trời có thể ví như nước di chuyển trong một hồ cá đối lập với ngoài biển.
Trong một môi trường kín bên trong, nơi không khí di chuyển trong một phạm vi hạn hẹp, mọi người bị phơi nhiễm với nồng độ cao hơn những giọt bắn nhỏ từ đường hô hấp có thể mang virus. Thời gian người trong khoảng không gian đó càng nhiều, họ càng có khả năng bị phơi nhiễm nhiều. Bên ngoài, mặc dù những giọt nhỏ này có thể tiếp cận với những người ở gần, chúng cũng có thể tiêu tan vào trong không khí.
“Mặc dù có thể bị lây nhiễm khi ở ngoài trời, nó cũng có vẻ xảy ra ít hơn và đó là một trong những lý do tại sao: Sự phơi nhiễm của bạn cao hơn khi ở trong nhà,” Rasmussen nói.
Tuy nhiên, mối liên hệ giữa việc ở ngoài trời và sự phơi nhiễm virus vẫn còn chưa rõ ràng. Một vài báo cáo thu hút sự chú ý về những buổi barbecue gia đình hoặc tiệc bên hồ bơi của học sinh cấp ba thường dẫn đến những vụ bùng phát lớn, dù không rõ mọi người ở những sự kiện này dành bao nhiêu thời gian ở trong nhà. Rasmussen nói có nhiều lý do để giải thích tại sao tụ tập nhỏ có thể dẫn đến nhiều ca COVID19 hơn biểu tình đông người.
“Nếu mọi người đến buổi tiệc barbecue ở sân sau, họ cũng có vào nhà chơi hay không? Họ có ở gần nhau không? Những điều đó có thể ảnh hưởng,” Rasmussen nói. “Tôi muốn biết họ có giữ khoảng cách hay mang khẩu trang không, tất cả mọi thứ đó.”
Những nhà kinh tế học tại Trung Tâm Kinh Tế Sức Khỏe và Nghiên Cứu Chính Sách (Center for Health Economics and Policy Studies) dùng dữ liệu điện thoại di động ẩn danh từ công ty Safeguard và dữ liệu COVID19 từ Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Chống Bệnh (Centers for Disease Control and prevention) để cố gắng xác định xem liệu biểu tình có khuếch tán coronavirus.
Những nhà nghiên cứu giải thích trong một bản thảo nghiên cứu phát hành bởi Viện Nghiên Cứu Kinh Tế Quốc Gia (National Bureau of Economic Research) rằng họ theo dõi hơn 300 thành phố lớn trong nước Mỹ để xem liệu biểu tình có làm tăng số ca nhiễm. Họ cũng dùng dữ liệu điện thoại để theo dõi việc cách ly xã hội trong những thành phố có biểu tình.
Nghiên cứu này nói “không có bằng chứng rằng sự gia tăng số ca nhiễm COVID-19 là khác biệt sau sự khởi đầu những cuộc biểu tình Black Lives Matter.”
Nghiên cứu này cũng kết luận rằng, dựa trên những dữ liệu điện thoại di động, cách ly xã hội nhìn chung tăng lên trong những thành phố có biểu tình – nghĩa là có rất nhiều người ở nhà trong những thành phố có biểu tình, làm cân bằng lại sự thiếu cách ly xã hội của những người biểu tình.
Nhưng theo như Dhaval Dave tại trường đại học Bentley, tác giả của bài này, một khuyết điểm của nghiên cứu này là nó theo dõi tỷ lệ mắc COVID-19 của tất cả người dân thành phố. Nói cách khác, những cuộc biểu tình có thể góp phần làm gia tăng số ca ở một số nhóm nhân khẩu nhất định mà không thể hiện trong nhóm dữ liệu lớn hơn – một lần nữa làm lu mờ bằng chứng và làm mờ đi các kết luận có thể rút ra từ nó.
“Không may là chúng ta sống với triết lý bảng hiệu voi,” Osterholm nói. “Tôi để một bảng trên sân cỏ của tôi ba năm trước nói ‘không con voi nào được vào.’ Tôi đã không có con voi nào trên sân của tôi trong ba năm. Cho nên bạn thấy đó, nó hữu hiệu!
“Dịch tễ học đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ nhiều hơn như vậy.”
Translation by Phung Anh Chung.
Copy edits by Nhan Nguyen.
Comments