Translated from NBC News article “Nguyen vs. Nguyen race in Calif. highlights rise of Vietnamese American electorate”
Cuộc tranh cử cho ghế dân biểu bang California tại Little Saigon cho thấy sức mạnh và sự đa dạng của cộng đồng người Mỹ gốc Việt.
Claire Wang, ngày 13 tháng 11, 2020
Diedre Nguyen, left, and Janet Nguyen. Courtesy Diedre Nguyen, Janet Nguyen
Trong khi kết quả của cuộc bầu cử vào Hạ viện của bang California tại Hạt 72 vẫn còn chưa ngã ngũ, có một điều chắc chắn là một phụ nữ họ Nguyễn sẽ thắng.
Đây là cuộc đọ sức giữa ứng cử viên Đảng Cộng hòa Janet Nguyễn, 44 tuổi, cựu thượng nghị sĩ bang, với ứng cử viên Đảng Dân chủ Diedre Nguyễn, 45 tuổi, nhà nghiên cứu về ung thư, thành viên Hội đồng thành phố Garden Grove. Cuộc đua ở phía Nam California này, nơi có nhiều người Việt nhất bên ngoài Việt Nam, không chỉ phản ánh tầm vóc chính trị mà cộng đồng người Mỹ gốc Việt đã xây dựng suốt 30 năm qua mà còn cả những thay đổi bên trong nó.
Linda Trinh Võ, một giáo sư nghiên cứu người về Mỹ gốc Á tại Đại học California, Irvine, nói với NBC Asian America:
“Bạn thường không thấy hai phụ nữ Mỹ gốc Việt với nhiều kinh nghiệm chính trị, một người là Đảng Cộng hòa, người kia Đảng Dân chủ, tranh cử với nhau.” Mặc dù Little Saigon từ lâu đã được biết đến như một khu phố đỏ choét trong thành trì cũ của Đảng Cộng hòa tại Quận Cam, Võ nói rằng cộng đồng này không còn là một khối bảo thủ cứng nhắc và hiện nay trở nên đa dạng với mọi lứa tuổi, tầng lớp, giới tính và đảng phái chính trị.
“Giờ đây chúng ta đang thấy những chính trị gia đại diện cho sự đa dạng đó,” cô ấy nói.
Cả hai đều đã thắng người đàn ông đương nhiệm gốc Việt trong cuộc bầu cử sơ bộ và trở thành hai ứng cử viên hàng đầu để được vào cuộc tổng tuyển cử. Tính đến chiều thứ Tư, Janet Nguyễn, ứng viên Đảng Cộng hòa, đang dẫn trước khoảng 8 phần trăm.
Sau khi Sài Gòn mất năm 1975, người tị nạn Việt Nam định cư tại thành phố Westminster, Nam California, rồi lan dần sang những vùng phụ cận như Garden Grove, Fountain Valley và Santa Ana. Vốn là một cộng đồng bảo thủ và chống cộng, thế hệ di dân đầu tiên này - phần lớn là chủ kinh doanh nhỏ lẻ - đã ủng hộ Đảng Cộng hòa.
Trên toàn quốc, theo một cuộc khảo sát công bố hồi tháng Chín bởi công ty nghiên cứu AAPI Data, người Mỹ gốc Việt thường có xu hướng bảo thủ hơn các nhóm người gốc Á khác. Với tỉ lệ 48 so với 36 phần trăm, họ là nhóm duy nhất ủng hộ Tổng thống Donald Trump hơn Joe Biden. Nhưng giống như phần còn lại của Quận Cam - nơi toàn bộ phái đoàn quốc hội chuyển xanh vào năm 2018 - Little Saigon đã trở nên cấp tiến hơn trong thập kỷ vừa qua, dù chậm hơn. Trước cuộc bầu cử tuần trước, Đảng Cộng hòa tại Hạt 72 chỉ hơn 2 điểm về số cử tri đăng ký.
Theo Võ, thay đổi này phần lớn do từ giới trẻ.
Hơn 17,000 cử tri gốc Việt đăng ký ở Quận Cam tuổi từ 18 đến 34 thuộc Đảng Dân chủ, trong khi chỉ có 5,000 người là Đảng Cộng hòa, theo dữ liệu cử tri của Political Data Inc. Theo một số nhà hoạt động, cuộc tranh cử giữa Janet Nguyen và Diedre Nguyen báo hiệu một khuynh hướng thiên tả của thế hệ trẻ này.
“ Cuộc tranh cử sát sao này trái với thực tế rằng Little Saigon vẫn còn là một thành trì của cử tri Cộng hòa,” trích lời Tracy La, giám đốc điều hành của VietRISE, một nhóm cấp tiến trẻ được thành lập trước cuộc bầu cử 2018.
Theo La, cũng như những nhóm người Mỹ gốc Á khác, người Mỹ gốc Việt trẻ tuổi quan tâm đến những vấn đề công bằng xã hội. Vào tháng Sáu, 3.000 người da Đen và Việt ở Garden Grove đã biểu tình phản đối sự tàn bạo của cảnh sát.
La nói, với tỉ lệ cử tri trẻ tuổi ngày càng tăng, rất tiếc cả hai ứng cử viên đã bỏ lỡ một cơ hội khi chiến dịch của họ không tập trung vào công bằng chủng tộc hay cải tổ nhập cư.
Suốt hè vừa qua, trong khi số ca nhiễm Covid-19 cao chót vót, chính quyền Trump đã trục xuất 30 người Việt nhập cư và tị nạn. La cho biết có rất nhiều người vẫn còn sợ sẽ bị chia cắt khỏi gia đình và bị nhốt trong những nơi không đảm bảo vệ sinh. (Cả hai ứng viên đều tập trung vào các vấn đề kinh tế trong chiến dịch của mình, hứa sẽ giải cứu các hộ kinh doanh nhỏ, hỗ trợ thuê nhà và đảm bảo nguồn cung trợ cấp cho các trường học.)
Võ phát biểu, tỷ lệ tham gia chính trị cao ở Little Saigon gần như là duy nhất trong các cộng đồng gốc Á trên toàn quốc.
Vào năm 1992, Tony Lâm, thành viên Hội đồng Thành phố Westminster, trở thành người Việt đầu tiên được bầu vào cơ quan chính quyền ở Mỹ. Năm 2014, Janet Nguyễn trở thành thượng nghị sĩ bang người Việt đầu tiên trên toàn quốc. (Sau khi thua tái cử sát sao vào năm 2018, bà đã chọn ứng cử vào một chức vụ thấp hơn.)
Bốn năm sau, hai tá ứng cử viên gốc Việt - gồm 13 người họ Nguyễn - chạy đua vào các vị trí từ cấp địa phương cho đến văn phòng tiểu bang, bao gồm cả chức cảnh sát trưởng. Ngày nay ở Westminster, người Mỹ gốc Việt giữ bốn trong năm ghế Hội đồng Thành phố.
“Cộng đồng chúng tôi tập trung sinh hoạt kinh tế và cư trú,” Võ nói và thêm rằng các hộ gia đình sinh sống, làm việc và mua sắm trong cùng một khu. “Điều đó giúp chúng tôi xây dựng nền tảng chính trị của mình.”
Theo Võ và La, chính trị của cử tri Việt không đơn giản là những “ người lớn tuổi chống cộng” đối đầu với “lớp trẻ cấp tiến.” Đối với một cộng đồng có nguồn gốc tị nạn sâu xa, bóng đen của nền chính trị quê hương vẫn còn hiện hữu, khiến cho những quan chức được bầu dễ bị gán cho cái mác mà La gọi là “thân cộng.”
Cả Janet Nguyễn và Diedre Nguyễn đều kịp thời lên án vụ việc vào tháng Chín khi Phó Chủ tịch Đảng Dân chủ Quận Cam Jeff LeTourneau chia sẻ lại một bài đăng trên Facebook kỷ niệm lãnh tụ cộng sản Việt Nam Hồ Chí Minh. Điều này đã gây ra sự phẫn nộ trong các thành viên của cả hai đảng nơi đây.
Vụ việc tranh cãi làm xấu thêm mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Little Saigon và lãnh đạo Đảng Dân chủ tiểu bang. Vào tháng Sáu, thống đốc Gavin Newsom đã đưa ra một tuyên bố không được kiểm chứng rằng sự lây nhiễm coronavirus trong cộng đồng bắt đầu từ một tiệm làm móng tay, chỉ đích danh ngành công nghiệp cộng đồng gốc người Mỹ gốc Việt nắm nhiều uy thế.
Fred Whitaker, chủ tịch Đảng Cộng hòa Quận Cam, phát biểu rằng cộng đồng người Việt hải ngoại là “một bộ phận quan trọng trong cử tri đoàn của chúng tôi” và “rất năng động trong quận, cả mặt kinh tế và văn hóa.”
Ông cũng nói rằng Đảng Cộng hòa đã nhận ra sức mạnh của cử tri đoàn gốc Việt cũng như gốc Á từ rất lâu, trước cả Đảng Dân chủ, bằng cách cho đăng các quảng cáo bằng tiếng bản xứ trong nhiều năm trước đó và tuyển dụng các ứng cử viên người Mỹ gốc Á vào các chức vụ địa phương.
Michelle Steel, một đảng viên Cộng hòa gốc Hàn tại Uỷ ban Giám sát Quận Cam, đã ra một quảng cáo với sự ủng hộ của những chính trị gia nổi tiếng của Little Saigon và đã thắng lại ghế quốc hội mà đảng này mất năm 2018. (Trong khi đó Uỷ ban Vận động Quốc hội Đảng Dân chủ cho ra mắt một quảng cáo bằng tiếng Việt đầu tiên nhắm đến bà ấy trên truyền hình cáp Việt Nam.)
Thành viên Quốc hội Young Kim, một đảng viên Cộng hòa gốc Hàn khác, cũng đang trên đường thắng ghế quốc hội tại một quận nắm giữ bởi phe Dân chủ trước đó. Trong hai cuộc đua cấp quận và thành phố khác, các đảng viên Cộng hòa gốc Á cũng đang gần giành chiến thắng.
“Những điều này cho thấy cộng đồng người Mỹ gốc Á đang nhận định được những thông điệp của Đảng Cộng hòa từ những thành viên trong cộng đồng của họ,” ông Whitaker nói.
Người dịch: Dương Nguyễn
Biên tập: Paul Nguyễn
Comments