Translated from NPR's article Lyme Disease-Carrying Ticks Are Turning Up On California's Beaches
Với nhiệt độ tăng lên tại California và mọi người chuẩn bị đi du lịch biển, ngoài tác hại của ánh nắng mặt trời và những con sóng ngầm, giờ đây còn có thêm những con bọ ve mang bệnh đang hiện diện khắp bờ biển Golden State.
By Vanessa Romo, on 10-06-2021, 14:00:00
Với nhiệt độ tăng lên tại California và mọi người chuẩn bị đi du lịch biển, ngoài tác hại của ánh nắng mặt trời và những con sóng ngầm, giờ đây còn có thêm những con bọ ve mang bệnh đang hiện diện khắp bờ biển Golden State.
Những con bọ chân đen mang theo vi khuẩn Borrelia burgdorferi gây bệnh Lyme này rất phổ biến trên Bờ Đông, và thường được tìm thấy trong những khu rừng và các bụi cỏ cao. Thế nhưng nghiên cứu mới cho thấy khả năng những con bọ hút máu này đang lan tràn dọc Bờ Tây, mặc dù các chuyên gia không rõ vì sao chúng lại phát triển mạnh như vậy.
Một ngôi nhà mới bất ngờ ở California
Một nghiên cứu dẫn đầu bởi Dan Salkeld, một nhà nghiên cứu sinh học tai Đại học Bang Colorado ở Fort Collins, đã tìm thấy bọ ve trên nhiều bãi biển ở Bắc California, từ Hạt Mendocino xuống Hạt Montery. Có vẻ như chúng cũng đang di chuyển xuống phía nam, trong đó có Malibu, Biển Manhattan và Biển Newport, theo lời Salkeld nói với chi nhánh của NPR là KCRW.
Tuy nhiên, theo Salkeld, nguy cơ bệnh Lyme ở Nam California thấp hơn vì nghiên cứu cho thấy chỉ có 1 con bọ ve nhiễm bệnh trong số trên 5000 con.
Theo nghiên cứu ở Bắc Californa, Salkeld nói rằng khoảng 4% bọ ve trưởng thành - những con lớn hơn và dễ phát hiện hơn - có mang vi khuẩn gây bệnh.
Điều bất ngờ là tại sao căn bệnh này giờ lại ẩn trong bụi rậm ven biển và bãi cỏ vì những hệ sinh thái đó không phải là nơi ở của những vật chủ mang bệnh.
Bọ ve bản thân vốn không mang vi khuẩn gây bệnh Lyme. Thay vào đó, chúng cần phải hút máu từ một vật chủ có vú mang khuẩn B. burgdorferi. Trên Bờ Đông, vật chủ thường là nai và chuột chân trắng. Ở California, vật chủ gồm nai, sóc xám tây, chuột đồng và chuột - không có loài nào sống trong vùng cỏ ven biển.
Lia Gaertner, giám đốc giáo dục và tiếp cận cho Quỹ Lyme Khu vực Vịnh, nơi tài trợ cho nghiên cứu của Salkeld, nói “chúng tôi đã biết bọ ve hiện diện ở nhiều nơi hơn và mang nhiều mầm bệnh hơn so với phần lớn những người dân thường bởi vì bây giờ chúng tôi có thể kết hợp những kinh nghiệm nghề nghiệp và thông tin từ bác sĩ và bệnh nhân”.
Ronald Owens, phát ngôn viên của Sở Y tế Công cộng, nói với SFGate rằng có ít hơn 50 ca nhiễm và nghi nhiễm bệnh Lyme trong năm 2020. Như vậy là ít hơn một nửa so với những gì thường được báo cáo, ông nói.
Nhưng Gaertner tin rằng đây là một phương pháp rất sai để đếm các ca nhiễm, vì trong nhiều trường hợp, bác sĩ không thể, không muốn hay không được đào tạo để chẩn đoán hay chữa bệnh này.
Một bản báo cáo năm 2018 bởi Quest về bệnh Lyme nói rằng những ca bệnh ở California tăng vọt 195% từ 2015 đến 2017 và sự lây nhiễm bệnh Lyme được tìm thấy xuyên suốt 50 bang và Quận Columbia. Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch tễ ước tính rằng khoảng 476,000 người Mỹ bị chẩn đoán nhiễm và được chữa trị bệnh Lyme mỗi năm.
Triệu chứng bệnh Lyme và cách bảo vệ cơ thể
Những triệu chứng thường thấy gồm có sốt, lạnh người, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ và khớp, hạch bạch huyết bị sưng và da đỏ tấy.
Nhưng trong trường hợp da nổi ban, Gaertner khuyên không dựa vào hình dạng của vết tấy hình hồng tâm mà mọi người đã đồn đại hàng thập kỉ.
“Đây là một chuyện hoang đường rằng mọi ca nhiễm bệnh Lyme đều có vết đỏ tấy đó. Trên thực tế, hầu hết các vết đỏ mang hình bầu dục, vậy nên mọi người không nên nghĩ rằng họ không mang bệnh nếu họ không thấy vết hồng tâm đó," bà nói.
Phát hiện ra bọ ve cũng rất khó, đặc biệt là khi chúng đang trong giai đoạn nhộng. Salkeld miêu tả nhộng có kích cỡ bằng hoa anh túc, trong khi Gaertner nói chúng có thể nhỏ như là một dấu chấm trên màn hình máy tính.
Theo Gaertner, trong cả hai trường hợp, chúng đều nguy hiểm như bọ ve trưởng thành về khả năng lây lan nhiều loại bệnh, và chúng có thể ăn một bữa no nê cho ba đến bốn ngày. Vì vậy, chúng ta cần phải dùng kính lúp hay camera phóng đại trên điện thoại thông minh để kiểm tra toàn thân, sau khi đi ra ngoài.
Nên mặc quần áo sáng màu thay vì mặc quần bó tối màu để có thể nhìn thấy rõ mọi sinh vật dù là nhỏ nhất, và dùng thuốc xịt chống bọ ve có thành phần permethrin trên túi, giày và tất, đồng thời kéo tất lên qua gấu quần để tránh bọ tiếp xúc trực tiếp lên chân. “Luôn đi theo lối mòn có sẵn,” Gaertner nói, vì bọ ve thích “săn mồi” trên đỉnh ngọn cỏ và sẽ "đi ké" trên người khi chúng ta đi ngang qua.
Giữ lại bọ ve cho nghiên cứu
Khi đã về nhà, cho quần áo vào trong máy sấy với nhiệt độ cao khoảng 15 phút để giết bất kì con bọ ve “đi ké” nào còn sót lại. Tắm rửa kỹ, cọ nách, sau đầu gối và ở những vùng bộ phận sinh dục cũng sẽ giúp loại bỏ số bọ ve còn lại.
Nếu bạn thấy một con bọ ve, “cách chuẩn duy nhất để lấy nó ra là dùng một cặp nhíp nhọn, vì bạn không muốn nó nôn hết vi khuẩn lên người bạn,” Gaertner nói.
Và sau khi nó đã được lấy ra khỏi người, đừng vứt nó đi!
Thay vào đó, nên gói chúng lại trong một chiếc khăn giấy ẩm, cho vào một túi ziplock, và gửi đến một phòng thí nghiệm bọ ve. Trong vòng ba ngày, họ có thể biết được chủng loại bọ ve, thời gian nó được ăn, và các loại bệnh nó mang theo. “Đây là những thông tin vô cùng quan trọng để chia sẻ với bác sĩ,” theo lời Gaertner.
Gaertner đưa ra lời khuyên cuối cùng cho những người giờ cảm thấy sợ khi ra ngoài: “Tôi biết điều này nghe rất đáng sợ, nhưng biết được nó đáng sợ sẽ làm cho bạn an toàn hơn.”
Người dịch: Adelia Duong
Biên tập: Chau Tran
Comments