Translated from NY Times's article Idaho Is First State to Pass Abortion Ban Based on Texas’ Law
By Kate Zernike, on 14-03-2022, 01:00:00
Dự luật này nghiêm cấm mọi hành vi phá thai khi thai được khoảng 6 tuần tuổi, và cho phép các thành viên gia đình của “đứa trẻ chưa ra đời” kiện những người cung cấp dịch vụ phá thai.
Hạ viện Idaho thông qua dự luật phá thai với số phiếu 51-14 rồi trình lên Thống đốc Brad Little. Nguồn: Darin Oswald/Idaho Statesman, via Associated Press Idaho đã trở thành tiểu bang đầu tiên kế thừa đạo luật trái khoáy mới đây của Texas. Luật này dựa vào người dân thường để thi hành lệnh cấm phá thai sau 6 tuần tuổi, hòng trốn tránh những rắc rối về mặt pháp lý trước tính vi hiến của nó. Dưới sự dẫn dắt của nhóm đa số là đảng Cộng hòa, Hạ viện Idaho phê chuẩn dự luật với số phiếu 51-14, và trình lên Thống đốc Brad Little. Năm ngoái, ông Little, một đảng viên Cộng hòa, cũng đã ký tên thông qua một đạo luật hạn chế quyền phá thai khác. Dự luật này là màn diễu võ dương oai gần đây nhất đến từ các nhà vận động và lập pháp của phía chống quyền phá thai. Mùa hè năm nay, khả năng rất cao là Tòa án Tối cao sẽ hạn chế hay thậm chí là vô hiệu hóa Roe v. Wade, phán quyết công nhận phá thai là một quyền hiến định vào năm 1973. Theo phán quyết Roe, trừ phi bào thai đã lớn đến mức có thể sống được ngoài tử cung thì tiểu bang không có quyền cấm phá thai, và kỹ thuật y học hiện đại xác nhận kỳ hạn này là tầm khoảng 23 tuần tuổi. Nhưng có vẻ như 6 thẩm phán bảo thủ của pháp viện đã rất sẵn lòng để bác bỏ Roe sau khi nghe các tranh luận trên tòa về đạo luật cấm phá thai sau 15 tuần tuổi của Mississippi. Tòa án Tối cao cũng từ chối ra mặt phản đối đạo luật đã đi hiệu lực từ tháng 9 này của Texas. Hôm 11/3, Tòa án Tối cao của Texas tuyên bố tòa không thể làm gì vì luật pháp nghiêm cấm các quan chức đang bị kiện ra chỉ thị. Theo chia sẻ từ các nhà bảo trợ cho dự luật của Idaho, những diễn tiến này rất có tính động viên đối với họ. “Phương hướng hành động của Texas rất thông minh và hiệu quả,” Dân biểu Steven Harris, một nhà bảo trợ cho dự luật trong Hạ viện Idaho, nói. “Nó đã ngăn chặn phá thai qua phẫu thuật, và sắp tới sẽ là phá thai bằng thuốc.” Khi được hỏi về tính bất hợp hiến của dự luật, Ông Harris nhấn mạnh “Texas ra trước Tòa án Tối cao hai lần.” Và, ông nói tiếp, “việc phá thai vẫn tiếp tục bị ngăn cản ở Texas.” Dự luật Idaho có vài điểm khác biệt mấu chốt so với đạo luật của Texas. Texas cho phép thường dân kiện bất kỳ ai, dù là tài xế hay bác sĩ, “hỗ trợ hoặc tiếp tay” cho người phụ nữ đi phá thai sau khi thai có dấu hiệu nhịp tim, thường là vào khoảng 6 tuần tuổi — thời gian mà rất nhiều phụ nữ còn không biết là mình đã mang thai. Đạo luật cung cấp 10 nghìn đô cộng thêm án phí cho những vụ tố tụng thành công. Dự luật của Idaho, cũng là một “dự luật nhịp tim,” cho phép thành viên gia đình của “đứa trẻ chưa ra đời” (theo cách gọi của dự luật) đệ đơn kiện nhà cung cấp dịch vụ phá thai với tiền thưởng ít nhất 20 nghìn đô cộng án phí. Các nhà cung cấp có thể bị kiện trong vòng 4 năm sau ca phá thai. Được cho là đạo luật khắc nghiệt nhất toàn quốc, Texas không cho phép ngoại lệ dù người phụ nữ có là nạn nhân của tội cưỡng hiếp hay loạn luân. Dự luật của Idaho cho phép ngoại lệ nhưng bắt buộc người phụ nữ phải lập biên bản với cảnh sát và gửi cho cơ sở y tế trước khi họ được phép phá thai. Cả hai tiểu bang đều sẽ không truy tố người phụ nữ đi phá thai. Năm ngoái, không lâu trước khi Texas thông qua dự luật, Idaho đã đưa ra một đạo luật cấm việc phá thai nếu bào thai có dấu hiệu nhịp tim. Tuy nhiên, các nhà lập pháp biết điều luật này có nguy cơ vi phạm hiến pháp, nên họ đặt ra một điều kiện, luật sẽ không đi vào hiệu lực cho đến khi tòa án phúc thẩm công nhận một đạo luật tương tự của một tiểu bang khác. Trong một bài bình luận tháng này, Tổng Chưởng lý của Idaho, một đảng viên Cộng hòa, đã cảnh báo rằng dự luật “rất có khả năng vi phạm những quyền được hiến pháp công nhận.” Nó còn có thể vi phạm hệ thống tam quyền phân lập trong Hiến pháp Idaho. Thống đốc phản đối việc phá thai, ông đã ký tên cho dự luật được ban hành năm ngoái. Nếu dự luật mới cho phép thường dân hành pháp cũng được ông ký tên, nó sẽ có hiệu lực sau 30 ngày. Theo dự luật, những đối tượng có quyền thưa kiện bao gồm cha mẹ, ông bà, anh chị em, cô dì chú bác của “đứa trẻ chưa ra đời.” Kẻ cưỡng hiếp không được thưa kiện. Trước cuộc bỏ phiếu, Dân biểu Lauren Necochea, một đảng viên Dân chủ phản đối dự luật trên, đặt câu hỏi liệu anh chị em của kẻ cưỡng hiếp có thể khởi tố nhà cung cấp dịch vụ phá thai hay không. Theo Ông Harris, một nhà đồng bảo trợ của dự luật, thì có thể. Cô Necochea nói các ngoại lệ về cưỡng hiếp và loạn luân là “vô nghĩa.” “Dự luật này vô lý hơn là thông minh,” cô nói.
Từ khi đạo luật của Texas có hiệu lực vào tháng 9, các số liệu cho thấy tỉ lệ phá thai ở Texas đã giảm 60%. Nhu cầu phá thai tại một số phòng khám của các tiểu bang lân cận thì lại tăng 800% vì số lượng phụ nữ đi ra ngoài Texas để tìm kiếm dịch vụ. Oklahoma, một trong số các tiểu bang này, cũng đang dự định ban hành một lệnh cấm 6 tuần. “Đáng lo là có người vẫn sẽ muốn cư dân trong bang mình cũng phải trải qua những chuyện này ngay sau khi chứng kiến tình trạng hỗn loạn và tác động tiêu cực với Texas trong 6 tháng qua," Alexis McGill Johnson, chủ tịch của Planned Parenthood Action Fund, nói Planned Parenthood sẽ vận động thuyết phục thống đốc thay đổi ý định tán thành dự luật
Người dịch: Vũ Yên
Biên tập: Đông Phong
Comments