Nếu lệnh cấm phá thai cực đoan của Texas được thi hành

Translated from TNR's article Here’s What Happens If Texas’s Extreme Abortion Ban Goes Into Effect

Trên toàn Texas, các phòng khám đang phải chuẩn bị đối mặt với nguy cơ kiện tụng cũng như vấn đề chuyển bệnh nhân ra khỏi tiểu bang.

By Esther Wang, on 31-08-2021, 13:00:00

Trên toàn Texas, các phòng khám đang phải chuẩn bị đối mặt với nguy cơ kiện tụng cũng như vấn đề chuyển bệnh nhân ra khỏi tiểu bang. Sau nhiều năm nỗ lực thì vào năm 2020, tổ chức Planned Parenthood (Kế hoạch hóa gia đình) cũng thành công mở lại trung tâm y tế có tư vấn phá thai tại Lubbock, miền Tây Texas. Theo một số thống kê, đây là khu vực nổi tiếng khan hiếm dịch vụ phá thai so với cả nước. Sau khi các thành viên Cộng Hòa của tiểu bang cắt giảm ngân sách và thông qua nhiều chỉ thị chống phá thai, hoạt động của các phòng khám bị giới hạn, và bệnh viện Lubbock cũ của Planned Parenthood bị buộc đóng cửa vào năm 2013. Trước khi cơ sở mới này bắt đầu cung cấp dịch vụ phá thai bằng thuốc, cho đến mùa xuân năm nay, những người dân trong vùng chỉ có thể lái xe hàng trăm dặm để đến bệnh viện phá thai gần nhất ở New Mexico hoặc Oklahoma. Hậu quả từ gánh nặng này tuy không mấy bất ngờ nhưng vẫn rất đáng quan ngại - theo như số liệu bang Texas, số người dân phá thai của Hạt Lubbock vào năm 2019 chỉ bằng hơn nửa năm 2012. Sự trở lại của một phòng khám tư vấn phá thai trong khu vực ngay lập tức thu hút sự chú ý cũng như cơn thịnh nộ từ các nhà vận động chống phá thai. Trong đó có Mark Lee Dickson, lãnh đạo trẻ tuổi của tổ chức Right to Life (Quyền được sống) ở miền Đông Texas kiêm người khởi xướng chiến dịch kêu gọi các thành phố và thị trấn của bang ủng hộ những sắc lệnh cấm phá thai tại địa phương, biến chúng thành nơi mà Dickson gọi là “thành phố an toàn cho thai nhi.” Những sắc lệnh này có một điều khoản trọng yếu: thay vì tiểu bang thì công dân tư sẽ đóng vai trò thi hành luật cấm, tức người dân Texas có thể kiện các cơ sở lẫn cá nhân “tiếp tay” cho người cần phá thai để đòi bồi thường. Lubbock đã rơi vào tầm ngắm của Dickson. Vào tháng 5 năm nay, cử tri của thành phố này đã bỏ phiếu thông qua một phiên bản của sắc lệnh nọ. Cuối tháng 5, cơ sở Planned Parenthood ở Lubbock đã tuân theo sắc lệnh ngừng cung cấp các biện pháp phá thai. Planned Parenthood đã kiện thành phố, nhưng thẩm phán liên bang đã bác bỏ đơn khiếu nại vào đầu tháng 6 với lý do thiếu thẩm quyền. Roe v. Wade vẫn tiếp tục là đạo luật tối cao của quốc gia, nhưng suy cho cùng nó cũng chẳng quyền năng đến vậy. Phòng khám không có lựa chọn tốt hơn nếu họ còn muốn mở cửa. Họ có thể tiếp tục cung cấp các dịch vụ phá thai và bị những kẻ chống phá thai cực đoan kiện tối tăm mặt mũi rồi phá sản. Hoặc họ có thể ngậm bồ hòn, bỏ dịch vụ phá thai đi để giữ lấy cơ hội cung cấp các dịch vụ sức khỏe sinh sản cơ bản khác cho một nơi rất cần chúng. “Chúng tôi đã phải thông báo với các bệnh nhân ở Lubbock rằng họ sẽ phải lái xe gần 600 dặm hoặc ra khỏi Texas để có thể phá thai," Sarah Wheat, giám đốc đối ngoại của Planned Parenthood Texas, cho biết. Những gì đã xảy ra với Lubbock cũng sắp xảy ra với toàn tiểu bang. Những gì đã xảy ra với Lubbock cũng sắp xảy ra với toàn tiểu bang. Đây là một đòn chí mạng gián tiếp đánh vào đạo luật Roe. Để tránh việc Tòa án Tối cao can thiệp phút cuối, lệnh cấm phá thai (gần như) toàn diện cực đoan S.B. 8 của Texas sẽ chính thức đi vào hiệu lực ngày 1/9. Đa số các lệnh cấm phá thai sớm đều tuân theo một trình tự kinh điển, mệt mỏi—lệnh cấm được ký vào bộ luật, người vận động quyền phá thai kiện tiều bang, và vì luật rõ ràng là vi hiến nên không được phép thi hành. Nhưng vào hôm 27/8, Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 5 đã hủy bỏ phiên điều trần dành cho các cơ sở cung cấp dịch vụ phá thai và người dân phản đối luật S.B. 8. Cuối cùng, Tòa đã từ chối giải quyết các đơn kiện khẩn của những cơ sở cung cấp dịch vụ phá thai Texas. Ngày 30/8, nhiều nhóm đệ đơn chống án khẩn cấp lên Tòa án Tối cao; số kiếp của S.B. 8 giờ lại nằm trong tay Pháp viện bài xích quyền phá thai gay gắt nhất của lịch sử Hoa Kỳ kể từ phán quyết Roe năm 1973. Bất kể kết quả ra sao, chúng ta có thể tham khảo Texas để dự đoán tương lai sắp tới, khi mà các bang do đảng Cộng Hòa lãnh đạo, dưới sự thúc đẩy từ phong trào chống phá thai ngày càng cực đoạn, liên tiếp ban hành luật hạn chế, và khi mà ngày Tòa án Tối cao xét xử vụ kiện cấm phá thai 15 tuần tuồi của Mississippi đang rất gần kề. “Chúng ta đều biết rằng chuyện xảy ra ở Texas sẽ không chỉ dừng lại ở Texas,” Amy Hagstrom Miller, chủ tịch và CEO của Whole Woman’s Health (Sức khỏe Phụ nữ Toàn diện), một tổ chức bao gồm 4 phòng khám cung cấp dịch vụ phá thai tại tiểu bang, chiêm nghiệm. “Đây là một chiến lược hẳn hoi, và chúng ta không thể chỉ xem nó là một trào lưu cực đoan thông thường.” Được ký bởi thống đốc Greg Abbott vào tháng 5, có vẻ như S.B. 8 được phát triển dựa theo các lệnh cấm phá thai địa phương mà Dixon(*) cùng nhiều phần tử chống phá thai cực đoan đã khua chiêng gõ mõ suốt 2 năm nay. Những lệnh này cấm phá thai trước khi hầu hết các phụ nữ nhận ra mình đang mang thai, và chúng được triển khai dưới hình thức tương tự. (Khi tôi phỏng vấn Dixon(*) vào tháng 3 2020, anh ta chia sẻ mình đã làm việc với Thượng nghị sĩ Bryan Hughes để soạn thảo văn bản mẫu cho sắc lệnh này; Hughes, chắc không phải do tình cờ, lại là tác giả của S.B. 8.). Thay vì tiểu bang trực tiếp phạm hiến, thì chính công dân tư sẽ được trao quyền tự tay thi hành pháp luật. Họ sẽ khởi xướng các vụ kiện không đi tới đâu nhưng gây lãng phí thời gian và tiền bạc để gây khó dễ cho những trung tâm cung cấp dịch vụ phá thai và bất cứ ai hỗ trợ người tìm kiếm dịch vụ phá thai, bất kể là bạn bè giúp lái xe đến phòng khám hay là nhân viên đường dây nóng của quỹ phá thai đưa ra lời khuyên. Như Slate nhận xét, rõ ràng là những sắc lệnh này được thiết kế để “tránh sự kiểm soát từ hệ thống tòa án liên bang có nghĩa vụ phải bảo vệ phán quyết Roe.” Ở một tiểu bang mà luật cấm phá thai cực đoan đã trở nên phổ biến, S.B. 8 lại càng chấn động hơn. Nó độc địa mà không thèm che đậy. Như Melissa Gira Grant đã viết cho The New Republic gần đây, S.B. 8 “hùng hồn tuyên xưng cái bản sắc chính trị cốt lõi đã thúc đẩy luật cấm phá thai: Dự luật [giới hạn phá thai] nhịp tim ở Texas là cuộc hôn nhân giữa các thế lực của tiểu bang với quyền lực của chế độ phụ hệ gia trưởng.” Bất kể phán quyết của Tòa án Tối cao, S.B. 8 cũng đã đạt được vài thành tựu kỳ vọng, tiêu biểu như gieo rắc sự nghi ngờ về tính hợp pháp của việc phá thai và gây hoang mang cho những cơ sở cung cấp dịch vụ phá thai cùng nhân viên y tế. Ngay sau khi S.B. 8 thông qua, các tổ chức vận động nhận được vô số cuộc gọi hoảng loạn từ những người cần dịch vụ phá thai, theo Rosann Mariappuram, lãnh đạo của tổ chức Jane’s Due Process (Quyền thủ tục pháp lý của Jane) chuyên giúp đỡ người vị thành niên ở Texas đi tìm các dịch vụ phá thai an toàn, cho biết. “Chúng tôi bắt đầu tức thì nghe các em thanh thiếu niên hỏi, ‘Phá thai có hợp pháp không ạ? Em sẽ không được trợ giúp gì hết phải không?’" Mariappuram chia sẻ. “Chưa gì mà nó [sắc lệnh] đã gây tổn hại.” Nhân viên ở Texas Equal Access Fund (Quỹ Cung cấp Bình đẳng Texas), nơi hỗ trợ tài chính cho người cần dịch vụ phá thai ở bang này, cũng nhận được những cuộc gọi tương tự. “Vấn đề này không mới", Nikiya Natale, giám đốc đối ngoại và vận động của TEA Fund nói, nhưng “nó tệ hơn sau khi S.B. 8 thông qua.” Theo Hagstrom Miller của Whole Woman’s Health, trong những tháng kể từ khi S.B. 8 còn đang được cân nhắc, 80% bệnh nhân phá thai đến phòng khám của họ đã hỏi liệu phá thai có còn hợp pháp trong bang hay không. "Đáng ngạc nhiên hơn nữa là mọi người đặt câu hỏi này khi đã có mặt tại phòng khám,” cô cho biết. “Và tôi nghĩ đây chính là minh chứng cho thấy bất chấp mọi chuyện, họ vẫn cần đi phá thai.” Ngay sau khi S.B. 8 thông qua, các tổ chức vận động nhận được vô số cuộc gọi hoảng loạn từ những người cần dịch vụ phá thai Nếu S.B. 8 có hiệu lực, “tính chất công việc chúng tôi làm sẽ bị thay đổi hoàn toàn,” Natale chia sẻ trong buổi phỏng vấn ngày 24/8. "Chúng tôi sẽ phải làm việc với các đối tác để giúp mỗi bệnh nhân gọi đến rời khỏi Texas. Chi phí sẽ tốn kém hơn, và thủ tục sẽ rắc rối hơn.” Natale ước tính chi phí phá thai ngoài bang sẽ đắt gấp 3 lần chi phí phá thai ở Texas. “Hiện tại, phá thai là một điều xa xỉ đối với nhiều người dân Texas, và vì sắc lệnh này mà nó nó sẽ càng khó khăn hơn cho đại đa số người dân trong tiểu bang,” cô nói. “Sẽ có nhiều người không thể phá thai và buộc phải mang cái thai đó.” Mariappuram chia sẻ trải nghiệm của một vài người tìm đến Jane’s Due Process khi Abbott lấy cớ dịch Covid-19 mà phát hành lệnh cấm phá thai tạm thời vào năm ngoái. Khi bị mắc kẹt ở nhà, những người trẻ này không thể đăng ký giấy phép phá thai miễn sự đồng thuận từ cha mẹ. “Các em không chỉ bị ép phải mang thai mà còn bị đuổi ra khỏi nhà," cô nói. Người trưởng thành có điều kiện thì có thể ra khỏi tiểu bang để phá thai, nhưng “nếu như bạn mới 16 tuổi và phải giấu chuyện mang thai, bạn cũng không thể có khả năng hay lý do chính đáng để rời khỏi tiểu bang trong vòng 24 hoặc 48 giờ,” cô kết luận. Nhân viên các phòng khám tư vấn phá thai đã quá quen với việc bị đủ thành phần cực đoan chống phá thai quấy rối, nhưng S.B. 8 đã nâng nỗi khiếp đảm đó lên một tầm cao mới. Tại 4 cơ sở của Whole Women’s Health ở Texas, “các nhân viên đang rất lo sợ bị kiện, họ sợ bị quấy rối, họ sợ sắc lệnh này đã bật đèn xanh cho những kẻ mà bình thường đã luôn đe dọa họ,” Hagstrom Miller nói. Trong những tuần vừa qua, hai quản lý và vài nhân viên đã nghỉ việc, tốc độ khoảng một người mỗi tuần. “Chúng tôi đang gặp khó khăn trong việc tuyển nhân viên, và chuyện này rất hiếm khi xảy ra với Whole Woman’s Health," cô nói.

Theo Hagstrom Miller, những cơ sở phá thai ở tiểu bang như tổ chức của cô dự định sẽ tuân thủ luật cấm này bằng cách chỉ cung cấp dịch vụ phá thai trước khi thai nhi có nhịp tim. “Tôi chỉ muốn ngay lập tức tụ họp các anh chị em đồng nghiệp lại rồi khoác tay nhau đi biểu tình phản đối luật một cách đường đường chính chính," cô thổ lộ. “Nhưng sau khi bạn đọc qua luật một vài lần thì bạn lại nhận ra hành động đó rủi ro đến nhường nào.” Ngay cả lựa chọn tuân thủ theo sắc lệnh cũng là lợi bất cập hại cho nhân viên của cô. “Một lúc nào đó, có thể tôi chỉ còn cách nói, chúng ta sẽ không cung cấp bất kỳ dịch vụ phá thai nào nữa,” cô cho biết. “Chúng tôi có thể chấp hành pháp lệnh một cách tuyệt đối mà vẫn sẽ bị buộc tội không tuân thủ. Thật là tàn nhẫn khi các nhân viên y tế tuyến đầu của bang mình lại bị đặt vào tình thế này. ” Theo dự đoán của Mariappuram tại Jane’s Due Process, thứ mà tổ chức của cô sắp nhận được sẽ không chỉ là các cuộc gọi mà còn là các vụ tố tụng tới tấp từ những người chống phá thai. “Chắc luật vừa có hiệu lực một cái thôi là chúng tôi sẽ bị khởi tố liền,” cô nói. “Có thể là từng người trong chúng tôi sẽ bị kiện, có thể là sẽ không có ai đệ đơn, chúng tôi không biết nữa,” Natale của TEA Fund cho biết. “Vẫn còn rất nhiều khúc mắc bỏ ngỏ.” Tháng 8 này, Texas Right to Life, một trong những nhóm chống phá thai hàng đầu tiểu bang, đã tạo trang web khuyến khích người đọc trình báo các trường hợp tình nghi phạm luật. Theo trang web, “Texas Right to Life đảm bảo rằng những kẻ phạm pháp sẽ phải chịu trách nhiệm cho hành vi của chúng.” (Buckle Bunnies, một quỹ vì quyền phá thai dưới sự dẫn dắt của một nhóm bạn trẻ LGBT trong ngành tình dục, đã hồi đáp bằng một nghĩa cử cao đẹp: phát động chiến dịch biểu tình, kêu gọi người ủng hộ nộp hàng loạt tin trình báo giả để gây gián đoạn kết nối trang web). Mariappuram nhận xét, sự đe dọa từ S.B. 8 đã ép các tổ chức như của cô phải xem xét chuyện từ bỏ các dịch vụ liên quan đến phá thai. “Thay vì giúp đỡ dân cư Texas điều trị tại bang, chúng tôi có thể phải chuyển sang cố gắng kết nối họ với những dịch vụ khác," như biện pháp tránh thai và giáo dục giới tính, cô chia sẻ. “Đa số chúng tôi đều mang quyết tâm lâu dài khi chọn dấn thân vào công việc này, nhưng cái tương lai lâu dài ấy trông sẽ ra sao nếu mà quyền bảo vệ pháp lý khi làm việc của chúng tôi bị tước mất?" Sớm thôi, sẽ có ngày càng nhiều người ủng hộ và vận động cho quyền phá thai tại các bang như Texas bị buộc phải trả lời câu hỏi này. Chú thích: (*) Bản gốc tác giả ghi nhầm Dickson thành Dixon.

Quyen Tran

Translators: An NguyenLinh Nguyen