Translated from Washington Post article As clashes between armed groups and leftist protesters turn deadly, police face complaints of tolerating vigilantes.
Joshua Partlow và Isaac Stanley-Becker, ngày 30 tháng 8, 2020
Kyle Rittenhouse, bên trái, trên đường phố ở Kenosha với một dân thường có vũ trang khác. Các công tố viên cáo buộc rằng Rittenhouse, 17 tuổi, đã bắn chết hai người biểu tình đêm đó và gây thương tích cho người thứ ba. (Adam Rogan/Journal Times/AP)
Trong một video được quay ngay sau khi hai người bị bắn chết tuần trước ở Kenosha, Wisconsin, kẻ cầm súng -- Kyle Rittenhouse, 17 tuổi, -- đi giữa một nhóm người đàn ông mang súng tự xưng là đang bảo vệ một trạm xăng giữa các cuộc biểu tình chống sự tàn bạo của cảnh sát.
Cho dù lệnh giới nghiêm đang được thực thi, khi cảnh sát đi ngang qua trong một chiếc xe bọc thép lại gửi đến nhóm này nước đóng chai và lời khuyến khích thân ái. Họ nói qua loa: "Chúng tôi thật sự rất cảm kích các anh."
Khi những người biểu tình đang tuần hành để chống kỳ thị chủng tộc và sự tàn bạo của cảnh sát ở các thành phố và thị trấn trên toàn quốc, cùng lúc họ phải đối đầu với các nhóm dân quân có vũ trang tự phát, những người cho rằng họ đang giúp sức ủng hộ cảnh sát đang bị các cuộc biểu tình áp đảo. Các cuộc đối đầu này đã làm ít nhất ba người thiệt mạng trong những ngày gần đây: Ngoài hai người biểu tình đã bị giết chết vào thứ Ba ở Kenosha, một người đàn ông được cho là có liên quan tới một nhóm cực hữu có tên Patriot Prayer (Lời Cầu nguyện của Người yêu nước) đã bị bắn chết vào khuya thứ Bảy ở Portland, Oregon.
Cả hai sự kiện đã thu hút nhiều lời chỉ trích rằng các quan chức địa phương đã tiếp tay cho bạo động bằng cách dung túng sự hiện diện của những cá nhân tự cho mình là nhân viên thi hành công vụ dù họ không mặc đồng phục, không được đào tạo huấn luyện và thiếu trách nhiệm chính thức. Những lý do được các nhân vật "anh hùng nổi loạn" này đưa ra từ bảo vệ các cửa hàng đến tự do ngôn luận, cho đến ý muốn thúc đẩy chủ nghĩa da trắng thượng đẳng và cả hy vọng kích động nội chiến.
Nhiều cảnh sát trưởng và chỉ huy trưởng, kể cả ở Kenosha, đã từ chối những người dân quân có vũ trang này, nói rằng cảnh sát không muốn họ giúp đỡ. Cảnh sát trưởng của Quận Kenosha, ông David Beth đã trả lời “quỷ thần ơi, không!" khi được gợi ý rằng ông nên phong chức phó cảnh sát cho thường dân. Và tuần này, Thị trưởng Kenosha John Antaramian đã cho biết, “Tôi không cần thêm súng đạn trên đường phố ở thành phố này trong lúc chúng tôi đang cố giữ an toàn cho mọi người.”
Nhưng ở những nơi khác, chính quyền địa phương đôi khi đã thể hiện sự ủng hộ đối với những người cầm vũ khí chống lại những cuộc biểu tình đôi lúc đã trở thành các cuộc bạo động tạo cơ hội tiếp tay cho những kẻ phá hoại và cướp bóc. Ở Snohomish, Washington, vị cảnh sát trưởng đã bị sa thải vào tháng Sáu sau khi chào mừng hàng chục người đàn ông mang vũ trang, trong đó có một người vẫy lá cờ Liên Minh. Những người này đã đáp lại các tin đồn thất thiệt rằng bọn cướp bóc của “antifa” có có kế hoạch cướp phá thị trấn. “Antifa” ở đây đang nói về một phong trào cực tả có liên kết lỏng lẻo.
Vào tháng Năm ở Quận Hood, Texas, một cảnh sát trưởng đã khuyến khích nhóm Oath Keepers (Những người Giữ Lời thề) -- một nhóm vũ trang tuyên bố rằng họ có hàng ngàn thành viên đã hoặc đang là các nhân viên thi hành công vụ hoặc các cựu quân nhân -- để bảo vệ một tiệm làm tóc ở Dallas sau khi có tin đồn rằng có khả năng một cuộc cướp bóc sẽ xảy ra. Và ở Salem, Oregon, một viên cảnh sát đã bị bắt quả tang trên video vào tháng Sáu khi đang khuyên nhủ những người mang vũ trang rằng họ nên ở nhà “một cách kín đáo" trong lúc cảnh sát bắt đầu bắt giữ người biểu tình vì vi phạm giờ giới nghiêm.
Một người đàn ông cầm súng đã cụng tay với một cảnh sát viên đang mặc áo giáp chống bạo động trong lúc nhiều nhóm tự xưng là dân quân dàn xếp một buổi tụ tập ở đài tưởng niệm Liên Minh ở Stone Mountain, Georgia, vào ngày 15 tháng 8. (Elijah Nouvelage/Reuters)
Trong một số trường hợp, các bức hình cho thấy cảnh sát cười nói hoặc cụng tay với các thành viên của các nhóm có vũ trang cực hữu. Kể cả ở Kenosha, một số cảnh sát viên có vẻ đã chào đón sự giúp đỡ của dân thường cầm súng, bao gồm những kẻ như Rittenhouse, một thành viên của chương trình huấn luyện cảnh sát và học viên cứu hoả. Cậu ta nói trên video trước vụ nổ súng rằng “công việc của chúng tôi" là để giúp người khác và bảo vệ tài sản.
“Chúc tôi được chào đón cách rất nồng nhiệt,” trích lời người cầm đầu Kenosha Guard (nhóm Vệ binh Kenosha), ông Kevin Mathewson, 36 tuổi, một cựu uỷ viên thành phố và là người đã kêu gọi những người đàn ông có vũ trang tụ tập ở Kenosha vào đêm nổ súng xảy ra. “Lúc đó tôi ở cổng vào trong khu nhà ở của tôi. Cảnh sát đã lăng kính xe xuống và nói, ‘Cảm ơn các anh đã đến đây. Chúng tôi không thể đóng trạm ở mọi nơi.”
Ông Mathewson đã nói rằng ông ta không biết Rittenhouse. Thủ phạm vị thành niên này đến từ thị trấn Antioch lân cận của Illinois. Cậu ta đã bị buộc tội giết người cấp độ 1. Luật sư của cậu ta bào chữa rằng cậu đã hành động để tự vệ sau khi “phải đối chọi với một vài kẻ bạo động.”
Trong bức thư được gửi cho các viên chức Kenosha vào tuần trước, bà Mary B. McCord, giám đốc pháp lý ở Viện Trung tâm Luật Georgetown để Ủng hộ và Bảo tồn Hiến pháp, nói rằng “sự đổ máu(...) vạch rõ mối nguy hiểm của việc các nhóm dân quân tự phát vô trách nhiệm tự ý thi hành pháp luật theo ý họ.
Bà McCord đã kêu gọi cảnh sát và các công tố viên áp dụng các luật cấm các lực lượng dân quân tự phát thực hành các nhiệm vụ hành pháp thay các cơ quan hành pháp của chính phủ. Trong bức thư của bà, bà cho biết rằng “nhiều điều khoản trong luật Wisconsin cấm cản lực lượng bán quân sự tư nhân và các hành động hành pháp trái phép.”
Cảnh sát Albuquerque bắt giữ các thành viên của Vệ binh Dân sự New Mexico, một nhóm thường dân có vũ trang, sau khi một người đàn ông bị bắn chết trong một cuộc biểu tình ngày 15 tháng 6 đòi phá bỏ bức tượng của một tướng lãnh Tây Ban Nha từng dẫn đầu cuộc xâm lăng vào Bắc Mỹ, ông Juan de Oñate. (Adolphe Pierre-Louis/Albuquerque Journal/AP)
Raul Torrez (D), Uỷ viên công tố quận ở Quận Bernalillo, NM, đồng ý với điều đó. Vào tháng Sáu, một người đã bị bắn sau khi các thành viên của một nhóm có vũ trang tự gọi họ là Vệ binh Dân sự New Mexico đã đụng độ với người biểu tình đang cố phá bỏ một đài tưởng niệm cho một conquistador (người xâm chiếm) Tây Ban Nha, Juan de Oñate, ở Albuquerque. Ông Torrez đã đệ đơn kiện nhóm dân quân, nhằm nghiêm cấm các nhóm vũ trang tự pháp khỏi việc tự ý hành pháp.
“Tôi nghĩ rất ít người Mỹ hiểu được rằng nền dân chủ thực sự rất mỏng manh,” ông Torrez nói. “Một trong những dấu hiệu đầu tiên của một nền dân chủ lâm vào lao đao là khi người dân quyết định rằng họ sẽ không chọn giải quyết những bức xúc của họ ở buồng phiếu -- hay ở các văn phòng dân cử hay Quốc hội -- nhưng họ sẽ chọn làm điều đó ngay trên đường phố, và họ sẽ làm điều đó bằng súng."
“Cảnh sát viên, uỷ viên công tố quận, các lãnh đạo trong việc thi hành pháp luật ở đây và trên toàn quốc phải làm rõ với tất cả mọi người rằng việc “bảo vệ tài sản" không phải là việc của họ, mà là vai trò của cảnh sát," ông Torrez nói thêm. Các nhóm dân quân “không được nghe thông điệp đủ nhiều đó từ khối lãnh đạo trong ngành hành pháp. Và điều đó sẽ làm chúng ta sa vào một con đường rất, rất nguy hiểm.”
Trong khi các cuộc biểu tình vì công lý sắc tộc thường lên án hành vi cảnh sát và bao gồm lời kêu gọi cắt kinh phí cho sở cảnh sát, các nhóm dân quân đa phần ủng hộ cảnh sát và thường tập hợp đằng sau những slogan như “Blue Lives Matter" (Mạng sống cảnh sát cũng đáng tôn trọng) hoặc “Back the Badge" (tạm dịch: yểm trợ cảnh sát). Ở Portland và các nơi khác, những người thi hành pháp luật đã bị chỉ trích rằng họ đối xử dễ dãi hơn với các nhóm cực hữu so với những người biểu tình cánh tả.
“Các ‘quái hiệp’ sẽ lộ mặt, và buổi tập hợp của họ sẽ tập trung vào khẩu hiệu ‘Back the Blue,’’ ông Alexander Reid Ross nói. Ông là một nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ ở Trung tâm Phân tích Phe cánh hữu Cực đoan, một nhóm có trụ sở tại London.
Ông Ross đã tạo ra một kho dữ liệu để ghi chép 497 lần các nhóm cực hữu và dân quân xuất hiện trước công chúng ở khoảng 300 quận của Hoa Kỳ từ tháng Năm. Trong số đó, khoảng hơn 20 trường hợp cho thấy các nhóm này có khả năng đã cộng tác với cảnh sát.
Ở những nơi khác, các viên chức địa phương đã khuyên dân thường nên sẵn sàng sử dụng bạo lực để tự vệ. Vào một buổi họp báo tháng Sáu để giải quyết tin đồn trên mạng về khả năng các cuộc bạo động sẽ xảy ra, cảnh sát trưởng của Quận Polk, Florida, cảnh cáo những người lách luật tiềm năng rằng dân địa phương “có súng. Tôi khuyến khích họ sở hữu súng. Họ nên ở nhà vào đêm nay, với những khẩu súng nạp đầy đạn.”
Cảnh sát trưởng Grady Judd của Quận Polk, Florida, lắng nghe trong một cuộc hội nghị uỷ an tiểu bang ở Sunrise, Florida (Brynn Anderson/AP)
“Hãy bắn chúng nhiều đến mức quý vị có thể đọc tờ Washington Post qua lỗ trên người chúng,” cảnh sát trưởng Judd nói trong một buổi phỏng vấn tuần trước, thêm rằng: “Tôi muốn mọi người tự lực khi họ bảo vệ tổ ấm của họ.”
Tháng này, một đơn khiếu nại đã được gửi đến thành phố Cottonwood Heights, Utah, bởi một người dân vì ông và vợ ông đã bị “bám theo, quấy rối và đe dọa bởi năm cá nhân mang vũ trang đầy mình trong một chiếc xe tải Dodge màu trắng" sau khi họ đi biểu tình chống kỳ thị. Người đàn ông tường thuật câu chuyện với điều kiện ông được ẩn danh vì lo sợ cho sự an toàn của mình, rằng ông và vợ ông đã chuyển giao video của vụ đụng độ với cảnh sát -- bao gồm bằng chứng rằng xe tải đó không có bảng số.
“Chúng tôi đã nói, ‘Chúng tôi cảm thấy bị đe dọa vì họ nặc danh. Các anh có thể có một cuộc trò chuyện với họ về điều đó không?’” người đàn ông nói, và thêm rằng “cảnh sát đã chẳng làm gì cả.”
Một người mang theo loại súng trường tấn công ở Kenosha tuần trước nói rằng các buổi biểu tình đường phố hỗn loạn này không thể bị đơn giản hoá là chỉ có hai phe. “Không có một nhóm người biểu tình, có hàng tá,” người này kể lại với điều kiện họ được ẩn danh. “Và cũng như vậy, không chỉ có một nhóm dân quân có vũ trang. Phải có khoảng 10 nhóm khác nhau mà tôi đã nhận ra được.”
“Khi các doanh nghiệp bị phá huỷ vì bạo động” sau cái chết của George Floyd dưới sự kiềm kẹp của cảnh sát Minneapolis vào tháng Năm, “chúng tôi cũng chứng kiến người Mỹ đang bị tước đoạt quyền tự do,” người ẩn danh đó nói tiếp.
Pháo bông đã được quăng ra vào tuần trước khi người biểu tình lên án việc cảnh sát bắn ông Jacob Blake trước mặt Toà án Quận Kenosha (Joshua Lott for The Washington Post)
Giám sát viên Quận Kenosha Terry Rose nói rằng ông không nghĩ các nhóm có vũ trang nhận được sự ủng hộ sâu rộng từ các công chức. Nhưng ông cũng nói rằng không có gì đáng kinh ngạc nếu cá nhân các cảnh sát viên chào đón sự giúp đỡ của họ.
“Tôi đoán là họ làm vậy vì họ cảm thấy yếu thế. Tôi đã luôn thúc giục từ ngày đầu tiên, với tư cách là một Giám thị Quận hạt, rằng chúng ta cần quân đội liên bang,” ông Rose nói. Từ lúc video quay cảnh cảnh sát Kenosha bắn ông Jacob Blake lan truyền nhanh chóng, “tôi thấy rõ rằng chúng ta phải gọi quân đội liên bang. Nếu không thì chúng ta sẽ trở thành Portland hoặc Minneapolis.”
Ông Blake, một người Da đen không mang súng ống, đã bị bại liệt vì bị cảnh sát bắn. Các cuộc biểu tình bạo lực đã nhanh chóng bùng nổ, lan nhanh từ Rittenhouse đến Kenosha. Từ đó, vài chính trị gia, nhà hoạt động và bình luận viên phe bảo thủ đã khen ngợi tay súng vị thành niên nói trên.
“Chúng ta có thất sự bất ngờ không khi cướp bóc và đốt phá trở thành giết người?” người dẫn chương trình trên đài Fox News, Tucker Carlson, nói vào tuần trước. “Chúng ta có thật sự sốc khi các thanh niên 17 tuổi quyết định cầm súng để giữ trật tự vì không ai khác sẽ làm điều đó?”
Cảnh sát trưởng Kenosha, ông Miskinis có vẻ đồng ý với quan điểm đó khi ông đổ lỗi vụ xả súng lên người biểu tình vì họ đã vi phạm lệnh giới nghiêm. “Nếu các người không đi ngoài đường rồi vi phạm lệnh đó, có thể tình hình đã không diễn tiến như vậy,” ông ta nói vào tuần trước. Việc “sử dụng vũ trang" bởi Rittenhouse, ông ta nói, xảy ra “để giải quyết xung đột đã có từ trước.”
Sau đó Miskinis lại thoái thác, nói rằng trách nhiệm của vụ xả súng thuộc “hoàn toàn về người nào đã làm chuyện đó, không phải những nạn nhân của tội ác này.”
Thế nhưng, một video khác ám chỉ rằng cảnh sát đã xử lý Rittenhouse khác hẳn so với một nghi phạm giết người điển hình. Đoạn quay phim đó cho thấy cậu ta đứng giữa đường, súng trường đeo trên cổ, hai tay giơ lên đầu hàng. Một người đàn ông ở hậu cảnh đang la lên rằng Rittenhouse đã bắn trúng một vài người.
Nhưng thay vì bắt giam thiếu niên này, cảnh sát chỉ lái xe ngang qua cậu ta. Theo luật sư của cậu, Rittenhouse đã tự ra đầu thú ngay trong đêm đó.
Mark Guarino đóng góp cho tường thuật này từ Kenosha
Người dịch: Cookie Duong
Biên tập: Khanh Doan Dang
Comments