Translated from The Washington Post's article Food Network says it’s dedicated to teaching. But it never let me say ‘slavery’ on air.
Một điều đặc biệt đã xảy ra khi đầu bếp nổi tiếng Kardea Brown thảo luận về câu chuyện của hai nhân vật lịch sử Jim và Henry Hutchinson trong một số của chương trình "Delicious Miss Brown" trên kênh Food Network.
By Dan Kohler, on 28-05-2021, 03:00:00
Một điều đặc biệt đã xảy ra khi đầu bếp nổi tiếng Kardea Brown thảo luận về câu chuyện của hai nhân vật lịch sử Jim và Henry Hutchinson trong một số của chương trình "Delicious Miss Brown" trên kênh Food Network.
Trong lúc chuẩn bị cho một bán cá chiên quyên góp ủng hộ dự án sửa sang căn nhà Hutchinson House lịch sử trên hòn đảo Edisto, South Caroolina, cô nói “Họ từng là nô lệ, và rồi họ đã dựng lên căn nhà này… và đây là căn nhà duy nhất thuộc về một người nô lệ được trả tự do mà còn tồn tại trên hòn đảo Edisto.” Sau đó, Kardea Brown nói thêm: “Đối với một người từng trải qua kiếp sống nô lệ, có khi phải sống trong những khu dành riêng cho gia nô, đây đúng là một dinh thự. Nhưng đối với tôi, nhìn bề ngoài thì ngôi nhà không lớn lắm, nhưng nó mang tới một cảm giác vĩ đại và choáng ngợp, bởi tôi biết về câu chuyện đằng sau ngôi nhà này.” Cô thậm chí còn kể về việc bà cố của cô là người cuối cùng sở hữu ngôi nhà này. [Bộ phim tài liệu ‘High on the Hog’ của Netflix giới thiệu những đóng góp quan trọng của người gốc Châu Phi đối với ẩm thực Mỹ] Tôi cảm thấy vui khi được nghe nghe và thưởng thức chương trình này, không chỉ vì cái cách nó pha trộn nội dung về ẩm thực với lịch sử Hoa Kỳ - một lĩnh vực tôi quan tâm. Mà tôi còn rất ngạc nhiên khi cô ấy nói về chế độ nô lệ, bởi vì trong suốt nhiều năm, đài truyền hình Food Network và các kênh liên kết (như Cooking Channel và Food Network Kitchen) không cho phép tôi đề cập tới những đề tài như vậy trên sóng truyền hình. Trong bốn năm qua, các nhà sản xuất làm việc với mạng lưới truyền hình do công ty Discovery Inc. sở hữu từ năm 2018, đã nhiều lần yêu cầu tôi giữ im lặng về chủ đề nô lệ. Và tôi không phải là trường hợp cá biệt, chỉ mới năm ngoái thôi, đầu bếp Brown - một trong số ít người dẫn chương trình da đen của kênh truyền hình này - hé lộ với tạp chí Southern Living rằng cô ấy đã phải trải qua những điều tương tự.
Tôi bắt đầu cộng tác với những nhân viên duyệt chương trình của kênh Cooking Chanel để sản xuất một số chào hàng cho đài Food Network hồi mùa xuân năm 2017. Tôi là một nhà sử học nghiệp dư chuyên về ẩm thực và chuyên môn của tôi là xây dựng các bản đồ tương tác theo dõi nguồn gốc các món ăn và cách chúng lan truyền ra khắp thế giới. Các bạn hẳn sẽ không cảm thấy ngạc nhiên khi biết được rằng những lý do đằng sau sự lan toả của một món ăn thường không đẹp đẽ gì cho cam. Chúng là chế độ nô lệ, những vụ chinh phạt, biến đổi khí hậu và chiến tranh. Dù vậy, một giám đốc điều hành của đài thích hệ thống bản đồ của tôi, vì vậy chúng tôi đã bắt đầu quay một tập chào hàng nói về nguồn gốc quốc tế của các món ăn Mỹ. Trong cuộc họp sản xuất lần thứ hai, tôi đã nói mấy câu đại loại như: “Hãy cùng thảo luận về những khó khăn trước để không gặp phải vấn đề sau này. Khi chúng ta xây dựng kịch bản cho tập chào hàng này và nhìn xa hơn về cả một sê-ri, làm thế nào để chúng ta khắc hoạ được vai trò của chế độ nô lệ trong việc truyền bá các món ăn ra khắp thế giới." Đáp lại tôi là những nụ cười nhẹ, và rồi một trong những nhà sản xuất lên tiếng nhắc nhở, "Ồ, bạn sẽ không bao giờ được nhắc đến từ ‘nô lệ’ trên truyền hình." Tôi đáp lại rằng: “Vậy làm thế nào để chúng ta giải thích về nước sốt marinara khi chúng ta quay đến một tập về nước sốt cà chua? Nước Ý không hề biết cà chua là cái quái gì cho tới khi dân châu Âu bắt trói một đám người dưới hầm tàu, rồi đưa họ vượt Đại Tây Dương." Một nhà sản xuất khác mỉm cười và nói, "Cô có thể nói về những con tàu, nhưng chúng ta sẽ chỉ gọi chúng là tàu du lịch của thế kỷ 16." Tôi không bàn về vấn đề này nữa, và sau đó tiến hành sản xuất tập chào hàng. Trong suốt quá trình này, tôi đã chứng kiến cảnh một giám đốc điều hành và nhà sản xuất vốn được lựa chọn kĩ càng, cắt bỏ bất cứ thứ gì mà họ cho rằng có thể “gây tranh cãi”. Lúc đó chúng tôi vẫn đang trong giai đoạn tiền sản xuất, vì vậy việc cắt bỏ đã diễn ra trong quá trình viết kịch bản hoặc qua điện thoại. Khi đó họ khuyến khích tôi nên thoả hiệp để đạt được mục tiêu cuối cùng: được một kênh lớn đặt hàng sản xuất chương trình. Họ đã loại bỏ dưa hấu khỏi kịch bản vì điều đó có nghĩa là chúng ta phải thảo luận về nguồn gốc của nó ở sa mạc Kalahari và cũng như cách nước Mỹ đã dùng hình ảnh của trái dưa hấu như một phương tiện kì thị chủng tộc. Họ đã loại bỏ nước sốt cà chua ketchup vì chương trình chỉ muốn kể câu chuyện về công ty Heinz, thay vì một câu chuyện lịch sử kéo dài 2000 năm mà có một cái kết đỏ như máu (một câu chuyện bắt nguồn ở Việt Nam và giúp giải thích tại sao một số người đánh vần từ là "catsup" và những người khác thì là "ketchup"). Họ yêu cầu tôi giả vờ rằng chủ tiệm người Trung Đông của một nhà hàng Hawaii là người gốc Hawaii, vờ rằng người xem sẽ không nhận thấy sự khác biệt. Vào tháng 9 năm 2019, sau khi Cooking Channel đã không yêu cầu một bộ tập sau tập đầu tiên được chiếu, tôi đã gửi báo cáo cho mạng lưới. Tôi đã ghi lại nhận xét "tàu du lịch", việc loại bỏ dưa hấu và sốt cà chua, và một vài khoảnh khắc khác để miêu tả một bức hình mà không ai muốn treo trong phòng khách của họ. Tháng 9 năm 2019, sau khi tập chào hàng không thuyết phục được Cooking Channel, tôi nộp một bản báo cáo cho đài. Trong đó tôi nhắc tới chi tiết “tàu du lịch”, việc loại bỏ nội dung về dưa hấu và ketchup, cũng như một vài chi tiết khác, những thứ vốn vẽ nên một bức tranh xấu xí mà ai cũng muốn chối bỏ. Không có lấy một lời hồi âm. Lướt nhanh đến tháng 1 năm 2020. Tôi được thuê để xuất hiện trong một vài tập của ứng dụng nấu ăn mới của đài có tên là Food Network Kitchen. Trong lần xuất hiện thứ tư, tôi đã làm món đậu phộng tẩm gia vị. Vì đây là một buổi biểu diễn nấu ăn trực tiếp nên sẽ không có những đoạn cắt để tiết kiệm thời gian như thường có trên một chương trình ghi hình trước, và tôi sẽ phải vừa hướng dẫn vừa rang đậu phộng và gia vị trong chảo. Sau khi giải thích chi tiết về con đường rắc rối đưa đậu phộng tới được Bắc Mỹ, tôi chốt lại bằng câu “Cuối cùng, đậu phộng chỉ đến với ẩm thực Bắc Mỹ sau khi người Tây Âu bắt người Bắc và Tây Phi làm nô lệ và đưa họ vượt đại dương trên một con tàu.” Sau khi cảnh quay đó kết thúc, một nhà sản xuất đã kéo tôi sang một bên, tỏ ra lo lắng một cách lộ liệu, rồi nói với tôi, "Ở đây, chúng tôi cố gắng giữ mọi thứ nhẹ nhàng." Tôi biết nhà sản xuất đang muốn nói gì, nhưng tôi sẽ không tiếp tay cho điều đó. Tôi trả lời, "Tôi đã giữ cho mọi thứ nhẹ nhàng, tôi chỉ rang đậu phộng thôi!" Sau đó, nhà sản xuất khuyên tôi không nên nói về “những chủ đề gai góc”. (Vì muốn cho tất cả nhân viên tại trường quay làm chứng), tôi lớn tiếng đáp lại rằng đài biết tôi là ai, họ và tôi đã làm việc cùng nhau trong nhiều năm. Tôi là một con mọt sách chuyên nghiệp. Nếu họ thuê tôi vì chính tôi, thì họ sẽ nhận được những món ăn trộn với những câu chuyện lịch sử. Tôi đưa ra một đề nghị rằng: Tôi hứa sẽ không nói bất cư thứ gì trong danh sách đen của đài, miễn là đài cung cấp cho tôi danh sách đó bằng văn bản.
Ngày hôm sau, tôi gửi email để cảm ơn vì đã xử lý một tình huống khó khăn một cách tế nhị. Tôi đã nhắc nhà sản xuất "hãy gửi cho tôi danh sách đó!" Câu trả lời của họ: "Đừng lo, tất cả đều tốt!" Sau đó, họ và tôi không bao giờ làm việc cùng nhau nữa.
Vào tháng 5 năm 2020, khi các cuộc biểu tình nổ ra trên cả nước, tôi đã hỏi bốn nhà sản xuất làm việc cho Food Network, Cooking Channel hoặc Food Network Kitchen liệu họ và tôi có thể nói về những bất đồng đã gặp phải khi tôi cố gắng đề cập đến chế độ nô lệ hay không. Tôi đề nghị rằng, với tư cách là người da Trắng trong lĩnh vực truyền thông ẩm thực, chúng ta có quyền lực, đặc quyền và trách nhiệm chống phân biệt chủng tộc trong công việc của mình. Đã không có ai hồi đáp. Thay vào đó, bộ phận pháp lí của đài liên lạc với tôi.
Luật sư của họ cho tôi biết rằng cô ấy sẽ nói chuyện với các bên cần thiết và liên lạc lại. Đó là vào tháng 6 năm 2020. Từ phía của tôi, tôi có cảm giác như họ đang đợi mọi việc lắng xuống, hoặc để tôi quên chuyện đó đi.
Tôi đã không quên. Và dường như Kardea Brown cũng vậy.
Đầu bếp Kardea Brown của Food Network trên sân khấu tại Lễ hội Rượu và Ẩm thực Thành phố New York năm 2019. (John Lamparski / Hình ảnh Getty cho Lễ hội Ẩm thực và Rượu Thành phố New York)
Đầu bếp Brown đã không trả lời yêu cầu bình luận cho bài báo này, nhưng trong một bài báo trên tờ Southern Living vào tháng 6 năm 2020, cô đã kể lại việc quay một tập trong chương trình của mình. "Tôi bắt đầu nói về chế độ nô lệ và mọi người đã nói," Chúng tôi không biết liệu chúng tôi có thể nói từ này hay không", cô nói với tạp chí. “Tôi đã nói, “Tại sao không? Đó là sự thật mà!” … Thật tiếc là dù đó là năm 2020 nhưng chúng ta vẫn chưa sẵn sàng để nói về chủ đề đó.” Bài báo của tờ Southern Living viết rằng “Vậy nên mục tiêu của cô ấy cho mùa tiếp theo, vốn sẽ bắt đầu khởi quay sớm, là để có những cuộc trò chuyện chuyên sâu và cung cấp cho mọi người kiến thức thấu đáo hơn về ẩm thực Gullah; Lịch sử người Mỹ gốc Phi; và đúng, cả chế độ nô lệ.” [Thịt nướng barbecue của người da Đen trở thành tâm điểm chú ý từ lâu trong hai cuốn sách mới]
Khi tờ Washington Post yêu cầu phản hồi về bài viết của Southern Living, một phát ngôn viên của Food Network phát biểu rằng, "Đây không phải là điều mà cô Kardea hoặc nhà sản xuất của cô ấy nhớ đã từng xảy ra hoặc được nói trên trường quay." Pasquale DeFazio, nhà sản xuất của chương trình “Delicious Miss Brown”, đưa ra một tuyên bố: “Không ai đã yêu cầu chúng tôi tránh nói về bất kỳ chủ đề nào, và chúng tôi cũng chưa bao giờ chỉ đạo cô Kardea tránh nói về bất kỳ chủ đề nào. Trên thực tế, chúng tôi đã khuyến khích Kardea cởi mở và trung thực về bất cứ điều gì cô ấy muốn nói, bao gồm cả lịch sử của người Gullah. Vì chương trình được xây dựng từ tập chào hàng cho tới nay (85 tập), nên có một quá trình phát triển tự nhiên và hé lộ câu chuyện cá nhân của Kardea, cũng như lịch sử văn hóa của cô ấy và người dân Gullah. " Đài Food Network cũng phủ nhận những ý kiến của tôi. Người phát ngôn khẳng định: “Những gì mà các nhà sản xuất từng làm việc với Dan ghi nhận, không nhất quán với những thông tin này. Nhiều vấn đề đã được đưa ra thảo luận, và không có bất cứ chủ đề nào bị cố tình loại bỏ." Mặc dù có vẻ như gió đã đổi chiều, nhưng điều này khiến tôi tự hỏi rằng liệu chương trình đã từng cấm những nội dung nào khác và làm sao để chúng ta phát hiện được người ta đang giấu diếm những gì. Sự thiếu tường minh xung quanh chủ đề nô lệ của đài đã xói mòn lòng tin của tôi về một cơ quan truyền thông mang tính giáo dục và truyền tải những thông tin có giá trị. Trong nhiều năm nay, lí do phổ biến nhất của các nhà sản xuất đưa ra để chống việc nói về chế độ nô lệ là vì đài này không mang tính chính trị. Họ nói với tôi rằng người xem không muốn nhớ tới thế giới bên ngoài khi họ theo dõi, rằng “họ đến đây vì thức ăn." Và nhà sản xuất của tất cả các kênh khác cũng nói những câu tương tự kiểu như “Dan, chúng tôi đồng ý với anh, chúng tôi cũng cấp tiến, nhưng đôi khi anh phải xuôi theo dòng nước. Anh không muốn chương trình được tiếp tục sao?" Kiểu tư duy "chỉ cần là một chàng trai ngoan, cuối cùng bạn sẽ đạt được những gì bạn muốn" này đã ngấm ngầm ăn sâu vào mọi lĩnh vực.
Là một nhà sử học nghiệp dư, xin cho phép tôi nói thẳng rằng dù bạn có cố tình ngậm miệng ăn tiền tránh đề cập tới chế độ nô lệ, thì nó cũng đã nặng mùi chính trị chẳng kém gì việc bạn cứ nói toạc ra, nếu không muốn nói là còn chính trị hơn nhiều nếu xét tới khía cạnh chối bỏ sự thật. Tôi nói điều này không phải vì tôi muốn phá hoại chương trình Food Network, Cooking Channel và Food Network Kitchen, mà vì tôi nghĩ rằng đài này là cơ hội tốt nhất để chúng ta tạo ra một sự thay đổi đáng kể trong ngành ẩm thực. Được phân phối cho gần 100 triệu hộ gia đình và với hơn 46 triệu lượt xem trên mạng hàng tháng, Food Network là một trong những thế lực gây ảnh hưởng nhất lên gu ẩm thực ở đất nước này. Trong quý thứ tư của năm 2020, mạng đã được xếp hạng là kênh truyền hình cáp phi tin tức và phi thể thao hàng đầu dành cho phụ nữ từ 18 đến 49 tuổi. Cùng năm đó, Cooking Channel đang trên đà có được năm rực rỡ nhất trong lịch sử của đài cho tất cả người xem từ 25 đến 54 tuổi. Food Network Kitchen được xếp hạng 4.9 sao trong cửa hàng ứng dụng của Apple, với 501,000 lời đánh giá. Những kênh truyền hình này có tầm ảnh hưởng đáng kinh ngạc lên gu ẩm thực của chúng ta. Và như những gì bộ phim Spider-man vẫn thường nhắc nhở chúng ta, “quyền lực càng lớn thì trách nhiệm càng cao” (“with great power comes great responsibility”). Mới đây, tôi đọc được một bài đăng trên Instagram của người dẫn chương trình truyền hình kiêm nhà tạo mẫu ẩm thực Megan Hysaw, người tự miêu tả mình là người da Đen gốc Hàn Quốc. “@FoodNetwork và @FoodNetworkKitchen đã tích cực nỗ lực nhằm khắc phục tình trạng phân biệt chủng tộc trong cơ cấu công ty và đang thực hiện chuyển đổi văn hóa nơi làm việc,” cô viết. “Kết quả là, tôi đã ký lại hợp đồng với họ, và có một số dự án thú vị sắp ra mắt!” Mặc dù họ tham gia trò chơi muộn, nhưng tôi rất vui khi biết rằng Food Network dường như đang đưa ra một số qui định với hy vọng sẽ giúp cải thiện cách họ sản xuất nội dung. (Mạng từ chối trả lời câu hỏi về bài đăng của Hysaw.)
Trên trang nhà của Food Network, họ tự hào tuyên bố rằng họ "cố gắng trở thành người bạn tốt nhất của người xem trong lĩnh vực ẩm thực và cam kết dẫn đầu bằng cách cung cấp kiến thức, truyền cảm hứng, thúc đẩy và giải trí thông qua tài năng và chuyên môn của mình." Họ dường như đã quên mất tuyên ngôn về sứ mệnh của chính mình trong một thời gian quá lâu. Bạn thân phải là những người mà bạn có thể tin tưởng để bày tỏ những suy nghĩ thật của mình, chứ không phải che giấu sự thật dưới lớp sơn bóng của “ngành giải trí”.
Người dịch: Que Do & Phuong Dang
Biên tập: Bảo Trân & Vu Nguyen
Comments