Translated from John Hopkins Bloomberg School of Public Health's article A COVID-19 Q&A With Dr. Amesh Adalja
By Amesh Adalja, on 03-09-2021, 03:00:00
Bác sĩ Amesh Adalja giải đáp những quan ngại về biến chủng Delta, lây nhiễm đột biến, môi trường có tỉ lệ lây nhiễm cao, và nhiều điều khác. GIẢI ĐÁP THẮC MÁC CÙNG AMESH ADALJA COVID vẫn còn là yếu tố đáng quan ngại trong cuộc sống của chúng ta khi số ca lây nhiễm cùng với sự lo lắng từ người dân một lần nữa tăng cao. TÔI ĐÃ ĐƯỢC TIÊM NGỪA ĐẦY ĐỦ VỚI VACCINE MODERNA. NẾU TÔI BỊ NHIỄM BIẾN CHỦNG DELTA, LIỆU TÔI CÓ THỂ TĂNG CƯỜNG THÊM KHÁNG THỂ CỦA MÌNH? Có khả năng rất cao khi bạn bị lây nhiễm từ cộng đồng, cơ thể bạn sẽ được tiếp xúc với những thành phần protein từ virus không có trong vaccine. Chính vì thế, hệ miễn dịch của bạn có thể sẽ được tăng cường, và nhiều thành phần khác trong sức đề kháng cũng sẽ được kích thích từ sự lây nhiễm này. Tôi tin rằng những ca lây nhiễm đột biến có thể sẽ tăng cường sức đề kháng của bạn và cho cơ thể bạn một sự bảo vệ mà không có trong vaccine. Sự bảo vệ này không nhất thiết sẽ tốt hơn, nhưng sẽ lẽ là một sự đề kháng khác vì những phân tử protein khác của con virus sẽ được phát hiện bởi hệ miễn dịch của cơ thể LIỆU NHỮNG ẢNH HƯỞNG LÂU DÀI Ở CÁC CA LÂY NHIỄM THÔNG THƯỜNG ĐỐI VỚI NHỮNG ĐỐI TƯỢNG CHƯA CHỦNG NGỪA CŨNG SẼ XẢY RA Ở CÁC CA LÂY NHIỄM ĐỘT BIẾN, NHƯ TRIỆU CHỨNG COVID KÉO DÀI, HOẶC TĂNG NGUY CƠ TIM MẠCH VÀ ĐỘT QUỴ CAO DO NHỮNG CHUYỂN BIẾN Ở THÀNH ĐỘNG MẠCH? Câu trả lời là không. Đây là mục tiêu chính của các vaccine: không hẳn là ngăn chặn hoàn toàn các ca lây nhiễm đột biến nhưng làm các ca lây nhiễm này trở nên nhẹ hơn và không cần tới sự điều trị, và đó thật sự là những gì chúng ta đang thấy. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là hoàn toàn không có các ca lây nhiễm đột biến trầm trọng. Tôi đã chăm sóc ba bệnh nhân bị lây nhiễm đột biến. Tuy nhiên, các ca lây nhiễm đột biến này thường không xuất hiện các biến chuyển phức tạp như ở các ca lây nhiễm thông thường. Đây chính là lý do vì sao vaccine vô cùng quan trọng--nó hầu như loại trừ khả năng gây nên những biến chứng nguy hiểm từ virus. CÓ BẰNG CHỨNG NÀO CHO THẤY COVID-19 CÓ THỂ GÂY HEN XUYỄN Ở NGƯỜI LỚN? Không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy COVID-19 có khả năng gây ra bệnh xuyễn ở người lớn. Nhưng những cá nhân đã bị nhiễm trùng đường hô hấp từ trước có thể bị bệnh phế quản nhạy cảm--khi các đường thở trong phổi liên tục co thắt. Chính vì thế, bệnh nhân có thể xuất hiện những triệu chứng giống như bệnh xuyễn, chẳng hạn như thở khò khè sau lây nhiễm. Hen xuyễn là một dạng bệnh tự miễn dịch, và nó có thể được gây ra bởi một số loại lây nhiễm nhất định. Nếu bạn nghĩ mình đã mắc phải bệnh xuyễn, bạn cần gặp ngay bác sĩ và làm các xét nghiệm cần thiết. KHI MỘT CÁ NHÂN HÍT PHẢI GIỌT BẮN CÓ CHỨA VIRUS SARS-COV-2, CẦN BAO LÂU ĐỂ CON VIRUS BẮT ĐẦU BÁM VÀO CÁC BỘ PHẬN CẢM THỤ CỦA MŨI VÀ CỔ HỌNG? VÀI GIÂY, VÀI PHÚT, VÀI GIỜ, HAY VÀI NGÀY? Đây là một câu hỏi khó. Tôi nghĩ rằng virus có thể bám vào các bộ phận cảm thụ trong vài phút đến vài giờ. Tuy nhiên, nó sẽ không xảy ra trong tức khắc. Trong một đĩa nuôi cấy tế bào hoặc trong phòng thí nghiệm, nó có thể xảy ra trong vài giây. Nhưng trong cơ thể người, điều đó phức tạp hơn do có dịch nhầy. Trên các tế bào của bạn có những sợi lông chuyển động liên tiếp để loại bỏ những thành phần chất thải như các con virus. Vì thế, rất khó để có thể biết chính xác thời gian cụ thể của quá trình virus bám vào các bộ phận cảm thụ. NẾU TÔI TIÊM VACCINE, LIỆU TÔI CÓ THỂ LÀM GIA TĂNG RỦI RO LÂY NHIỄM BIẾN CHỦNG COVID CHO ĐỨA CON MỚI CHÀO ĐỜI CỦA TÔI? Câu trả lời là Không. Cách tốt nhất để bảo vệ bé sơ sinh của bạn (những bé quá nhỏ để được tiêm vaccine) là bạn phải được tiêm vaccine. Điều này làm giảm gần như tuyệt đối việc bạn sẽ truyền COVID-19- ở bất kỳ hình thức nào cho gia đình của bạn. CON GÁI TÔI ĐÃ TIÊM VACCINE COVID-19 TRONG LÚC ĐANG MANG THAI. HIỆN GIỜ KHI CÔ ẤY CHO ĐỨA CON 3 TUỔI CỦA MÌNH BÚ SỮA MẸ THÌ BÉ CŨNG SẼ CÓ KHÁNG THỂ HAY KHÔNG? Đúng vậy, bé sẽ có được kháng thể. Bất kỳ ai uống hoặc tiêu thụ loại sữa mẹ này cũng sẽ có được kháng thể. Trong phần giải đáp các thắc mắc trước đây về vaccine và việc cho bú mẹ, Bác sĩ Ruth Karron và Tiến sĩ Ruth Faden đề cập, tuy rằng có những công bố khi kiểm tra về kháng thể trong sữa mẹ của các cá nhân đã chích vaccine và có thể nhận dạng được những kháng thể đó, nhưng những ai đang chăm sóc và đã được chích vaccine không nên ngộ nhận rằng con của họ cũng sẽ được cùng cấp độ bảo vệ như chính bé đã được tiêm vaccine trực tiếp. HIỆU QUẢ CỦA KHẨU TRANG CÓ BỊ GIẢM ĐI KHI ĐEO TRONG THỜI GIAN DÀI HAY KHÔNG? TÔI LÀM VIỆC 8 GIỜ MỘT NGÀY TRONG VĂN PHÒNG. TÔI CÓ NÊN ĐEO NHIỀU HƠN 1 KHẨU TRANG HAY KHÔNG? Điều này tùy thuộc vào loại khẩu trang bạn sử dụng. Đa số mọi người đều mang loại khẩu trang y tế dùng trong phòng mổ. Những bác sĩ phẩu thuật sử dụng loại khẩu trang này trong suốt lúc phẫu thuật, và chúng chỉ nên được dùng 1 lần. Vì vậy tôi nghĩ rằng việc đeo loại khẩu trang này trong vài giờ đồng hồ cũng không có vấn đề gì. Mội vài loại khẩu trang có nhiều lớp khác nhau thì có thể được sử dụng suốt trong ngày hoặc trong nhiều ngày. TÔI ĐÃ ĐƯỢC TIÊM VACCINE, NHƯNG BẠN ĐỒNG NGHIỆP NGỒI CÁCH TÔI 3 FEET THÌ CHƯA TIÊM VACCINE. NẾU KHOẢNG CÁCH NÀY KHÔNG ĐƯỢC TUÂN THỦ THÌ TÔI CÓ BỊ RỦI RO NHIỄM BỆNH TỪ CÔ ẤY HAY KHÔNG? Thật tốt khi bạn đã tiêm vaccine bởi vì ngay cả khi bạn bị nhiễm đột phá thì triệu chứng và ảnh hưởng cũng sẽ không nghiêm trọng. Nếu bạn trong tình trạng suy giảm miễn dịch hoặc bạn thật sự lo lắng về lây nhiễm đột phá, bạn có thể mang khẩu trang trong tình huống này. Điều này sẽ được chỉ định từ khả năng chấp nhận rủi ro của một người. Nhiễm đột phá sẽ xảy ra. Việc này sẽ không thể tránh khỏi hoàn toàn một khi mọi người vẫn còn tiếp xúc với nhau. TÔI LÀ GIÁO VIÊN HỢP XƯỚNG TRƯỜNG TRUNG HỌC. TẠI KHU VỰC LÀM VIỆC CỦA TÔI CÁC PHỤ HUYNH KHÔNG SỬ DỤNG KHẨU TRANG. TÔI NGHĨ TRƯỜNG SẼ MONG MUỐN TÔI DẠY CÁC LỚP HỢP XƯỚNG KHÁC NHAU GỒM TỪ 20 ĐẾN 50 EM TRONG KHÁN PHÒNG. TÔI MONG NHẬN ĐƯỢC MỘT SỐ LỜI KHUYÊN VỀ CÁCH TÔI NÊN THỰC HIỆN THẾ NÀO CHO CÁC LỚP HỌC NÀY. Thứ nhất, bản thân bạn nên tiêm vaccine. Hy vọng rằng cũng có nhiều thành viên từ 12 tuổi trở lên trong lớp hợp xướng được tiêm vaccine. Và hy vọng vaccine sẽ sớm được chấp thuận cho các nhóm tuổi nhỏ hơn vì điều này sẽ giúp tăng mức độ an toàn. Nếu có thể được thì bạn nên tổ chức các lớp ở khu vực ngoài trời, điều này cũng sẽ giúp an toàn hơn. Nếu không thể, hãy cân nhắc tổ chức lớp ở những nơi có thể mở cửa sổ và tăng việc lưu thông khí. Có nhiều giọt bắn rơi ra hơn khi mọi người hát, vì vậy chúng ta hãy nên thật cẩn thận. Vấn đề là nhiễm đột phá thì hầu như thuộc loại tình trạng rủi ro cao, nhưng nếu bạn đã tiêm vaccine thì việc bị lây nhiễm này cũng sẽ nhẹ hơn. Có lẽ bạn không thể nào yêu cầu họ đeo khẩu trang, nhưng liệu bạn có thể đeo tấm che mặt không? Bạn có thể sử dụng miếng nhựa trong để che chắn không, đặc biệt nếu các cá nhân trong lớp chưa được tiêm vaccine. BA MẸ TÔI NÓI RẰNG HỌ SẼ KHÔNG TIÊM VACCINE VÌ HỌ KHÔNG THỂ KHÔNG NHIỄM BỆNH, VÀ SẼ LUÔN CÓ NHỮNG BIẾN THỂ KHÁC NHAU, DÙ GÌ ĐI NỮA THÌ CŨNG SẼ BỊ BỆNH. BẠN NGHĨ GÌ VỀ CÁCH SUY NGHĨ NÀY? Sự thật là chúng ta đều có thể nhiễm bệnh. Bệnh truyền nhiễm thông qua đường hô hấp này đã trở nên vô cùng phổ biển trong cộng đồng. Và đúng như thế, nhiều biến chủng mới sẽ xuất hiện trong tương lai. Tuy nhiên, vaccine của chúng ta được tạo ra để ngăn chặn các ca bệnh nghiêm trọng, các ca nhập viện, các ca tử vong, và để khiến các ca lây nhiễm đột biến không thể trở nặng. Cách tốt và dễ nhất để loại bỏ những quan ngại về việc COVID sẽ ảnh hưởng cuộc sống của bạn--kể cả khi tất cả mọi người sẽ bị nhiễm bệnh--chính là tiêm vaccine phòng ngừa. Nếu bạn không được chích vaccine, đó sẽ là một rủi ro rất lớn khi bạn già đi vì bạn không biết nếu bạn sẽ bị bệnh rất nặng hay bị bệnh nhẹ, nếu bạn sẽ mắc COVID trong một thời gian dài, nếu bạn sẽ phải xin nghỉ phép dài hạn, hoặc nếu bạn sẽ phải thông báo cho tất cả bạn bè và những người đã tiếp xúc với bạn rằng bạn đã bị lây nhiễm. Tất cả những rắc rối này sẽ dễ dàng giải quyết chỉ bằng việc tiêm ngừa vaccine.
Người dịch: Kevin Do
Biên tập: Tri Luong
Comments