Kalynh Ngo, ngày 26 tháng 2, 2021
Không ai ngờ rằng khi Cristian Pavon Pineda,11 tuổi, ở Montgomery County – Conroe, Texas, thích thú chơi đùa với tuyết lần đầu tiên vào ngày Chủ nhật, 14-2-2021, thì đó cũng là lần cuối cùng trong đời của cậu.
Sáng sớm ngày thứ Hai, 15-2, bà Maria Elisa Pineda, mẹ của Cristian phát hiện cậu bé đã chết cóng trên giường ngủ. Kết luận ban đầu của cảnh sát cho biết nguyên nhân cái chết của Cristian là do cơ thể bị hạ thân nhiệt vì thời tiết quá lạnh. Căn nhà “mobile home” của bà Pineda cũng như hàng triệu gia đình khác ở Texas ngày hôm đó –bị mất điện giữa cơn bão tuyết mùa Đông hoành hành cùng với nhiệt độ xuống âm độ C.
Cậu bé Pavon là một trong 30 nạn nhân đã chết cóng khi nhiệt độ đóng băng bao phủ toàn tiểu bang. Hơn 4 triệu nhà ở Texas đã mất điện từ Thứ Hai, 15-2-2021.
Gia đình của Chirstian Pavon đã đệ đơn kiện Ủy Ban Ðiều Hợp Lưới Ðiện Texas (Electric Relaiability Council of Texas – ERCOT) và Công Ty Ðiện Lực Entergy, đòi bồi thường $100 triệu. Người đại diện cho vụ kiện là Luật sư Tony Buzbee, thuộc Văn phòng Luật Buzbee.
‘Họ là những người có tên’
Trong đơn kiện, Luật sư Buzbee cáo buộc Uỷ Ban Ðiều Hợp Lưới Ðiện ERCOT và Công Ty Ðiện Lực Entergy tội “sơ suất vì không cảnh báo khách hàng về tình trạng mất điện có thể xảy ra, cũng như không cung cấp đầy đủ hướng dẫn cho khách hàng đối phó trong trường hợp tuyết giá.”
“Tôi và văn phòng luật Buzbee đại diện cho gia đình của Pavon đòi lại công bằng, quyền lợi cho nạn nhân. Vấn đề chính là khi chúng ta nói về Texas nghĩa là chúng ta nói về năng lượng (trong trường hợp này) – chúng ta nói về ở Mỹ, bang Texas độc lập về nặng lượng như thế nào. Tất cả chúng ta đều biết, chúng ta sẽ gặp trở ngại lớn nếu không có điện trong cuộc sống. Và đó là tất cả những điều đơn kiện muốn nói đến,” Luật sư Buzbee nói với chúng tôi qua điện thoại vào chiều thứ Hai, 22-2-2021.
Luật sư Buzbee nhấn mạnh, ông muốn mọi người nhớ đến Cristian là ai và điều gì dẫn đến cái chết thương tâm của cậu bé 11 tuổi. Với ông, điều đó rất quan trọng. Nhưng, cũng quan trọng không kém, ông nói, đó là hơn 40 người trên toàn tiểu bang đã chết vì lý do mất điện. Họ là khách hàng của các công ty bán điện – ông Buzbee nói.
“Mọi người bị mất điện, họ rất khó khăn. Lẽ ra những nạn nhân đó không bị tổn thất lớn như thế, nếu họ (ERCOT và Entergy) làm tốt hơn. Họ hoàn toàn có thể làm tốt hơn,” ông Buzbee nói và cho biết ông tự hào khi là một phần của việc đòi quyền lợi cho những nạn nhân đó.
Hiện tại, Luật sư Tony Buzbee đại diện pháp lý cho tám gia đình nạn nhân đã chết vì lạnh trong đợt bão tuyết mùa Đông.
Thông cáo báo chí của Entergy phản hồi về vụ kiện cho biết “công ty vô cùng đau buồn vì mất mát sinh mạng trong cộng đồng. Hiện tại, chúng tôi không thể bình luận do vụ kiện đang tiến hành.”
ERCOT cũng gửi ra thông báo cho hay: “Chúng tôi vẫn chưa xem xét về các vụ kiện và sẽ trả lời sau khi thẩm định. Chúng tôi chia sẽ với người dânTexas, những người ‘đã và đang’ phải chịu đựng điều này trong tuần qua. Tuy nhiên, về việc khoảng 46% hệ thống phát điện thuộc quyền sở hữu tư nhân bị rớt vào sáng thứ Hai vừa qua, chúng tôi tin rằng chuyên viên điều hành lưới điện của chúng tôi đã quyết định đúng để tránh tình trạng mất điện trên toàn tiểu bang.”
Bang Texas có phải là bị đơn?
Theo tài liệu từ texastribune, hệ thống lưới điện của Texas độc lập, không liên kết với bang nào. Hai hệ thống lưới điện lớn còn lại là Eastern Interconnection (Mạng liên kết miền Đông) cung cấp điện năng cho 38 bang miền Đông và miền Trung nước Mỹ; trong khi đó, Western Interconnection (Mạng liên kết miền Tây) cung cấp điện cho các bang miền Tây và miền Trung nước Mỹ. Khuynh hướng “ly khai” hệ thống lưới điện để tựu về “một cõi” của Texas bắt đầu từ 11 giờ sáng ngày 1-2-1861, sau khi một đại hội tiểu bang đã bỏ phiếu áp đảo để tách ra khỏi Liên minh.
ERCOT được thành lập vào năm 1970, sau sự cố mất điện lớn ở vùng Đông Bắc vào tháng 11-1965, vận hành theo quy định của Ủy ban Tiện ích Công cộng (Public Utility Commission - PUC) của Texas và Cơ quan Lập pháp Texas, được giao nhiệm vụ quản lý độ chuẩn mực của lưới điện theo các tiêu chuẩn quốc gia. Ủy ban Tiện ích Công cộng lại là hội đồng gồm ba thành viên do thống đốc Texas - Greg Abbott bổ nhiệm.
Thực tế cho thấy, các nhà máy nhiên liệu ở Texas đã không được trang bị để chống chọi với các cơn bão mùa đông bởi không có quy định nào yêu cầu các nhà máy này phải như vậy. Như thế, khi đối chiếu với trách nhiệm pháp lý liên đới thì Ủy ban Tiện ích Công cộng của Texas cũng phải chịu trách nhiệm về sự cố mất điện gây tổn thất nặng nề cho Texas, cụ thể là 22 người tử vong vì lạnh trong tuần qua? Bị đơn trong đơn kiện phải chăng không chỉ là ERCOT, Entergy mà bao gồm cả bang Texas?
“PUC là một phần trách nhiệm quan trọng trong vấn đề này. Nhưng, cuối cùng, các nhà cung cấp điện tư nhân phải chịu trách nhiệm. Họ là người quyết định thời điểm ngắt điện và ngắt điện ở đâu. Và, không có nghi ngờ việc PUC và tiểu bang đóng vai trò quan trọng trong thiệt hại này. Nhưng cuối cùng, những quyết định (ngắt điện) được đưa ra bởi các nhà thầu điện tư nhân. Và họ đã ‘BỨC TỬ’ Texas,” Luật sư Buzbee trả lời.
‘Legal basis’ là nghĩa vụ
Thị trường năng lượng điện của Texas không giống như bất kỳ tiểu bang nào khác. Đây là tiểu bang duy nhất mà mạng lưới điện (electric grid) được bãi bỏ quy định hoàn toàn (deregulated) ở cấp tiểu bang. Thêm vào đó, Texas chủ trương “tư nhân hoá thị trường năng lượng điện và điều này đã áp dụng ở Texas nhiều năm nay. Đây cũng chính là “cơ sở pháp lý - legal basis” mà Luật sư Buzbee áp dụng để đại diện cho gia đình những nạn nhân tử vong lạnh cóng do mất điện.
“Cơ sở pháp lý ở đây chính là nghĩa vụ (duty), đúng không? Chúng ta hãy nhìn sự việc ở một góc độ khác như thế này: Nếu bạn không thanh toán hoá đơn điện của mình, họ (nhà thầu điện) sẽ truy bạn tới cùng. Nhưng, ngược lại, bạn đã thanh toán tiền mà họ không cung cấp điện cho bạn, họ phải chịu trách nhiệm. Điều đó rất đơn giản, và tôi áp dụng điều này cho đơn kiện các nhà cung cấp điện ở Texas. Đã có tám nạn nhân tử vong vì họ không được cung cấp điện đúng nghĩa,” Luật sư Buzbee trả lời.
Một chi tiết quan trọng được cân nhắc trong đơn kiện- theo ông Buzbee nói, đó là người dân Texas được thông báo “sắp có một đợt mất điện luân phiên.” Nhưng những gì đã xảy ra không phải là “mất điện luân phiên” mà đó là “mất điện hoàn toàn” (permanent blackout.)
“Đó là vấn đề. Đó là vấn đề gây nên cái chết thương tâm cho Pavon cũng như những nạn nhân khác. Đó là lý do tôi tin các thân chủ của tôi sẽ thắng vụ kiện này,” Luật sư Buzbee nói.
Điều quan trọng đáng chú ý, ERCOT được thành lập là một công ty tư nhân phi lợi nhuận (a private nonprofit corporation) và như đã đề cập ở trên, ERCOT vận hành theo quy định của Ủy ban Tiện ích Công cộng (Public Utility Commission - PUC) của Texas và Cơ quan Lập pháp Texas.
Ký giả CAMERON LANGFORD có đề cập trong bài viết trên Courthouse News Service ngày 22-2-2021 rằng, các vụ kiện chống lại ERCOT có thể là “ngõ cụt” đối với các gia đình nạn nhân của cơn bão vì tổ chức phi lợi nhuận được bảo vệ chống lại họ bằng quyền miễn trừ có chủ quyền, một học thuyết pháp lý giữ các bang và chính phủ liên bang không thể bị kiện nếu không có sự đồng ý của họ.
Trả lời vấn đề này, Luật sư Buzbee nói, ông tin rằng đó không phải là “cản trở.” Ông tin rằng người dân Texas, người dân Houston đều đồng ý với vụ kiện. Ông Buzbee khẳng định rằng Entergy, ERCOT cũng như các nhà cung cấp điện khác phải chịu trách nhiệm trước những mất mát to lớn mà người dân đã phải chịu trong đợt bão mùa Đông 2021.
Comments