Translated from Washington Post’s article “Trump, under fire for alleged comments about veterans, has a long history of disparaging military service”
Michael Kranish, ngày 6 tháng 9 năm 2020
Tổng thống Trump và đệ nhất phu nhân Melania Trump dự một buổi biểu diễn máy bay quân sự trong sự kiện “Chào đón Nước Mỹ năm 2020” (“2020 Salute to America”) tại Vườn Phía Nam Nhà Trắng vào ngày 4 tháng 7. (Jabin Botsford/The Washington Post)
Vào năm 1999, khi Donald Trump đặt chân lên con đường tranh cử tổng thống với tư cách là ứng cử viên của Đảng Cải cách (Reform Party), tuy rằng việc này ít được nhớ đến, ông đã chỉ trích đối thủ trong mắt mình lúc ông vận động tổng tuyển cử : ứng cử viên Đảng Cộng hòa John McCain.
Nhiều người ngưỡng mộ ông McCain là một anh hùng chiến tranh vì ông đã sống sót sau 5 năm làm tù binh ở Việt Nam. Một người phỏng vấn truyền hình đã hỏi tại sao Trump lại cảm thấy mình đủ tiêu chuẩn để trở thành tổng tư lệnh hơn.
Trump trả lời trong cuộc phỏng vấn cùng CBS, “Bị bắt bỏ tù có khiến bạn trở thành một anh hùng không? Tôi không biết. Tôi không chắc.”
Một vài năm trước đó, Trump đã khoe khoang trên một chương trình phát thanh buổi sáng về việc tránh đi quân đội cho chiến tranh Việt Nam. Ông khen một trong những người dẫn chương trình đã làm một "việc tốt" khi anh ta đã rời nghĩa vụ bằng cách viện cớ anh ta bị đau đầu gối.
Kể cả trước khi ông gây chấn động thế giới chính trị với cuộc đả kích nhằm vào McCain trong năm 2015 được nhiều người biết đến, Trump đã có tiền sử nhận xét và chê bai kích động về các cựu chiến binh và nghĩa vụ quân sự. Trong vận động tái đắc cử vào năm 2020, quan điểm về quân đội của ông trở thành điểm nóng. Trong số những lời đó, ông đã nói thượng nghị sĩ McCain "không phải là một anh hùng chiến tranh" và tuyên bố, "Tôi thích những người không bị bắt."
Vào những năm ông còn là một doanh nhân và một công dân bình thường, nhiều lời phê bình của ông đi kèm với những câu nói gây sốc được ghi âm trong những cuộc phỏng vấn truyền hình và các lời đối thoại trên radio.
Trump, một người đã trốn tránh nghĩa vụ quân sự bằng cách viện dẫn một cái xương bị gai ở gót chân, đã chê bai các cựu chiến binh bị thương, bị bắt hoặc mất tích. Vào năm 1993, ông thậm chí còn so sánh nỗi sợ hãi về các bệnh lây truyền qua đường tình dục với trải nghiệm của một người lính và nói rằng "nếu bạn còn trẻ và sống trong thời đại này, và nếu bạn có bất kỳ áy náy nào về việc chưa đi nghĩa vụ ở Việt Nam, chúng ta có nghĩa vụ Việt Nam của riêng mình. Nó được gọi là trò chơi hẹn hò.”
Tổng thống Trump phát biểu và hành động đầy mâu thuẫn. Ông phỉ báng các tướng lĩnh mình đã tự chọn và trong khi đó nói rằng không ai ủng hộ quân đội hơn ông. Ông nghi vấn lòng dũng cảm của một số binh sĩ ngay cả khi chính ông đã thay đổi quyết định kỷ luật chống lại Hải quân đặc nhiệm SEAL trước sự phản đối của các quan chức Bộ Quốc phòng. Theo cháu gái Mary L. Trump, ông lớn lên trong một gia đình hay phê phán giá trị của nghĩa vụ quân sự, nhưng họ vẫn gửi ông đến học viện quân sự trong phần lớn thời niên thiếu của ông.
Và bây giờ, Trump và các trợ lý của ông đang quyết liệt phủ nhận rằng tổng thống đã phát biểu nói xấu các binh sĩ Hoa Kỳ, bao gồm cả việc gọi những người thiệt mạng trong trận chiến là "đồ hèn" theo như một bài báo của tờ Atlantic.
Các thành viên quân đội lắng nghe trong lúc Trump tham gia lễ ký kết bộ luật S.1790 tại Căn cứ chung Andrews ở Maryland vào ngày 20 tháng 12 năm 2019. (Jabin Botsford / The Washington Post)
Trong một số trường hợp hiếm hoi, Trump thừa nhận rằng ông có khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề quân sự vì chuyện trốn nghĩa vụ của mình.
Trump nói với tờ Washington Post vào năm 2015 rằng ông “luôn cảm thấy có phần mặc cảm tội lỗi ” về việc không đi nghĩa vụ trong quân đội. “Tôi trì hoãn rất nhiều,” Trump nói. “Tôi đã hoãn do bàn chân trong một thời gian ngắn. Và sau đó tôi nhận được một con số may mắn. Tôi được số 356 [thay vì số 365]. Bạn không nhận được một con số may mắn hơn thế."
Để làm vơi đi cảm giác tội lỗi, Trump cho biết ông "đã chi một tài sản" để xây dựng một đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam ở thành phố New York và tài trợ cho một cuộc diễu hành Ngày Lễ Chiến sĩ trận vong. Tờ Post đã báo cáo rằng Trump đã chi 1 triệu đô la vào năm 1985 để giúp xây dựng đài tưởng niệm và ít nhất $200,000 cho cuộc diễu hành năm 1995.
Vào thời điểm diễn ra lễ tưởng niệm vào năm 1985, Trump đã dùng một giọng điệu phù hợp hơn với truyền thống tôn vinh những người đã chiến đấu và hy sinh cho đất nước của họ.
Trump nói trong buổi tưởng niệm rằng: “Tôi là một người phản đối chiến tranh Việt Nam mạnh mẽ, nhưng tôi cũng nhận ra rằng những người đã ra đi chiến đấu là những người Mỹ vĩ đại.” Trump cũng nhấn mạnh hoàn cảnh của những người mất tích khi đọc một bức điện từ cựu Tổng thống Ronald Reagan nói rằng chính phủ liên bang muốn "kê khai đầy đủ nhất có thể về những người đồng đội mất tích trong chiến tranh."
Tờ Post báo vào tuần trước rằng những bình luận như vậy hoàn toàn trái ngược với những lời chỉ trích, cũng như những bình luận về các tù nhân chiến binh sau đó của Trump. Ông không hiểu tại sao chính phủ Mỹ lại tốn nhiều công sức để tìm kiếm những người lính mất tích. Ông tin rằng họ là những người yếu kém và đã bị bắt. Một người hiểu biết về vấn đề này đã cho tờ Post biết rằng Trump nói với các cố vấn cấp cao rằng những người từng phục vụ ở Việt Nam là "kẻ thất bại" vì họ không tìm ra cách trốn tránh nghĩa vụ được.
Các nhà sử học quân sự cho biết trước giờ chưa có một tổng thống nào xúc phạm quân đội dưới quyền mình như Trump.
Andrew Bacevich, một cựu chiến binh Việt Nam và là tác giả của cuốn sách “Thời kỳ Ảo giác: Làm thế nào Mỹ đã lãng phí sự chiến thắng trong Chiến Tranh Lạnh” (“The Age of Illusions: How America Squandered Its Cold War Victory”) đã cho biết: “Dù khó hiểu như thế nào, ông Trump có thể hy vọng rằng đây là một cách để động viên vận động nhóm ủng hộ ông” và họ sẽ đồng tình với thái độ khinh bỉ các “chiến tranh bất tận.”
“Tôi tin rằng đó là một lý giải cho việc ông thắng cử vào năm 2016. Bacevich nói: “Ông ấy sẵn sàng tố cáo cơ bản chính sách quân sự thời hậu 9/11 là ngu xuẩn, và rất ít thành viên của dòng chính trị dám nói điều đó. Kể từ khi làm tổng thống, ông ấy vẫn chưa kết thúc các cuộc chiến tranh bất tận. Nhưng tôi chỉ tự hỏi nếu chúng ta đang tìm kiếm lý do một cách nào đó, thì đây là một số biểu hiện khác của việc ông ấy phản đối những cuộc chiến vô nghĩa”. Anh cũng cho biết rằng anh sẽ không bỏ phiếu cho Trump và có thể ủng hộ một ứng cử viên của một đảng thứ ba.
Khi được hỏi, Nhà Trắng đã đưa ra tuyên bố: “Tổng thống Trump không có gì khác ngoài sự tôn trọng trang nghiêm tuyệt đối dành cho quân đội quốc gia chúng ta. Ông ca ngợi chủ nghĩa anh hùng của họ và luôn là người ủng hộ mạnh mẽ nhất cho các cựu chiến binh và quân nhân tại ngũ gồm cả nam lẫn nữ ”.
Anh trai lớn của Donald Trump, Fred Trump Jr., chụp hình với vợ là bà Linda vào năm 1961 khi ông từng là thiếu úy trong Lực lượng Hàng không Quốc gia Hoa Kỳ. Cháu của Trump, cô Mary, cũng là con gái của Fred Trump Jr., nói rằng ông tổng thống đã chỉ trích cha cô vì đã ông làm nghĩa vụ trong quân đội. (Mary L. Trump)
Theo bạn bè và gia đình cho biết, quan điểm của Trump về quân đội được bắt đầu hình thành từ thời niên thiếu. Lớn lên trong một dinh thự ở Jamaica Estates ở khu Queens, Trump thường nghe gia đình chỉ trích những người tham gia quân đội thay vì đi vào ngành kinh doanh. Theo con gái của Fred Jr., cô Mary L. Trump, Trump và cha của ông, Fred Trump Sr., đã chỉ trích anh trai của Trump, là Fred Jr., rất nặng về việc ông quyết định gia nhập Không lực Vệ binh Quốc gia Hoa Kỳ.
“Lựa chọn nghề nghiệp của cha tôi thường bị cả cha và em trai Donald của ông chế nhạo và chê bai vì ông đã hy sinh phục vụ đất nước của chúng ta,” cô Mary L. Trump nói. Cô là tác giả của một cuốn sách phê bình tổng thống. Cô cho biết rằng đối với tiến sử quan điểm về quân sự của gia đình, điều gây ngạc nhiên và thắc mắc lớn nhất là chú tôi hiện giờ là tổng tư lệnh (tổng thống).
Mặc dù gia đình ông phê phán quân đội, Donald là một cậu bé ngỗ ngược đến nỗi cha ông cũng phải quyết định cần phải áp dụng kỷ luật đối với cậu bé 13 tuổi bằng cách gửi cậu đến Học viện Quân sự New York cho đến 5 năm.
Theo John Bolog, một người bạn học sống cách Trump vài dãy nhà tại khu phố Jamaica Estates và thường đi chung xe với ông ta khi một trong hai bà mẹ của họ đưa họ tới trường, thời gian dài Trump phải xa gia đình trong độ tuổi thiếu niên và bị đẩy vào chế độ quân phiệt có chút phù hợp với tính cách bẩm sinh của ông ta, có thể đã khiến ông ta chán ghét và nảy sinh sự oán giận đối với một số quân nhân.
Ông Bolog lưu ý một tình tiết đã được báo cáo trước đây, khi Trump đứng đầu Công ty A nhưng nhanh chóng bị chuyển sang một chức vị khác vì sự tranh chấp về khả năng lãnh đạo của ông. Bolog nói đó là một trong số những trải nghiệm có thể đã đè nặng Trump và định hình quan điểm của ông ta về quân đội.
Bolog nói, “Quý vị phải biết rằng những năm tháng định hình đó chính là thứ tạo nên quan điểm về quân đội của ông ta. Một người đang sống trong ngôi nhà xinh đẹp ở khu Jamaica Estates và đột nhiên bị đẩy vào trường quân sự, thật u tối, thật kinh khủng. Vì vậy, tôi không thể tưởng tượng được việc phải ở đó năm năm và với một người cha lạnh lùng và giàu có. Nó khiến cho biểu hiện của ông ta ngày càng tàn nhẫn."
Các học viên bước vào tòa nhà học tập tại Học viện Quân sự thành phố New York ở Cornwall-on-Hudson, New York, vào ngày 8 tháng 9 năm 2016. (Mike Groll / AP)
Hình ảnh của Donald Trump, bên phải, và Trump với cha mẹ của mình được treo trên tường lớp học tại Học viện Quân sự New York ở Cornwall-on-Hudson, New York, vào ngày 8 tháng 9 năm 2016. (Mike Groll / AP)
Các bạn học khác cho biết trải nghiệm này là một điều tích cực và Trump nói với tờ Post vào năm 2016 rằng ông ta rời vị trí của mình tại Công ty A vì được thăng chức. “Tôi đã toàn quyền kiểm soát các học viên,” ông nói. “Tôi đã làm rất tốt trong hệ thống quân sự,” Trump nói, trong khi từ chối đưa ra bảng điểm của mình.
Vào năm 1987, Trump đã viết trong cuốn sách "Nghệ thuật của Sự thỏa thuận" (“The Art of the Deal”) rằng, ở học viện, nếu ông bước ra khỏi hàng ngũ, một trong những người hướng dẫn của ông "đã tát [ông] rất mạnh." Ông nói ban đầu ông không hài lòng về việc bị gửi đến trường quân sự nhưng sau đó “đã học được rất nhiều về kỷ luật và về việc biến nỗi tức giận của tôi thành thành tích.” Ông đã viết rằng “Tôi không thể nói mình đã từng làm việc rất chăm chỉ” ở trường và “chưa bao giờ quan tâm đến bài tập ở trường.”
Vào thời điểm Trump tốt nghiệp năm 1964, một số đồng môn của ông đã tình nguyện đi nghĩa vụ tại Việt Nam, nhưng Trump đã sử dụng một loạt biện pháp trì hoãn để tiếp học đại học. Khi tốt nghiệp Trường đại học Pennsylvania năm 1968, Trump đã phải đối mặt với cuộc rút thăm dự bị nghĩa vụ quân sự bắt đầu vào năm 1969. Trump sau đó nhận được giấy hoãn y tế mà bên vận động tranh cử của ông gọi là "gai xương ở cả hai gót chân của ông." Các con gái của bác sĩ chuyên về chân, người đã xác định Trump bị gai xương, đã cho tờ New York Times biết rằng chẩn đoán này được thực hiện như một sự ưu ái dành cho cha của Trump, ông Fred Sr., là chủ nhà của bác sĩ.
Không lâu sau đó, Trump nhận được một con số cao trong cuộc rút thăm dự bị để đảm bảo rằng ông sẽ không bị gọi đi nghĩa vụ.
Nhà phát triển bất động sản Donald Trump ra hiệu khi ông tạm dừng phát biểu với giới truyền thông trên bậc thang củak hách sạn Quốc tế Trump cùng với khách ăn tối của ông, Thống đốc tiểu bang Minnesota ông Jesse Ventura (bên trái) và diễn viên Woody Harrelson, ở New York vào ngày 7 tháng 10 năm 1999. Trump đang thành lập một ủy ban thăm dò để điều tra cơ hội tranh cử tổng thống của ông cho bên Đảng Cải cách. (Diane Bondareff/AP)
"Tôi đã rất may mắn"
Nhiều năm sau, Trump liên tục chúc mừng bản thân mình và những người khác vì đã tránh được nghĩa vụ quân sự. Trên chương trình radio của Howard Stern năm 1995, ông đã xuất hiện và nói rằng “trong Chiến tranh Việt Nam, tôi đã rất may mắn. Tôi đã có một con số rút thăm dự tuyển rất cao. ”
Ông Stern trả lời rằng một nhân viên của Trump, người mà ông gọi là Jackie Nói Đùa, “đã thuyết phục bác sĩ rằng ông bị đau đầu gối. Tôi thích điều đó."
“Khá lắm, Jackie làm được việc lắm” Trump nói.
Mối ác cảm đối với nghĩa vụ quận sự của Trump đã được chuyển qua gia đình của ông. Trong cuốn sách, Mary L. Trump đã viết rằng khi con trai của Trump, Don Jr., nói anh có thể tham gia quân đội, Trump và người vợ khi đó của ông là Ivana, “nói với anh nếu anh làm vậy, họ sẽ từ bỏ anh ngay lập tức”.
Vào thời điểm Trump quyết định tìm kiếm đề cử tổng thống cho Đảng Cải cách vào năm 1999, xu hướng của ông đã khác xa so với những nhận xét mà ông đã đưa ra 14 năm trước đó tại lễ tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam mà ông đã giúp tài trợ.
Vào thời điểm đó, hàng nghìn người đã đổ xô đến các sự kiện John McCain tổ chức ký tên lên cuốn hồi ký về Chiến tranh Việt Nam, một khúc dạo đầu cho lần tranh cử tổng thống đầu tiên của ông. Trong cuốn sách “Niềm tin của những người cha của tôi” (“Faith of My Fathers”) của McCain, ông đã đưa ra quyết định hy sinh bản thân vì đất nước của mình trước kỳ vọng cá nhân.
Trump đã phản hồi bằng cách xuất hiện trên chương trình CBS “60 Phút II” để quảng cáo cuốn sách tranh cử của mình, “Nước Mỹ xứng đáng với chúng ta” (“The America We Deserve”) và khoe khoang tham vọng làm tổng thống của mình. Ông được yêu cầu bình luận về các đối thủ tiềm năng. Sau đó, khi người phỏng vấn Dan Rather nói rằng McCain “đã thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu hàng không một cách xuất sắc”, Trump đặt câu hỏi liệu vụ McCain bị bắn hạ máy bay và sau đó bị bắt đã khiến ông trở thành anh hùng hay sao.
Mark Salter, người đồng viết hồi ký của McCain, cho biết ông không có hồi ức về việc Trump đưa ra bình luận vào thời điểm đó và chưa bao giờ nghe McCain đề cập đến nó.
“Vào năm 1999, thông điệp của McCain là hy sinh vì một mục đích cao cả hơn bản thân mình”, Salter nói. Ông là người đồng sáng lập một nhóm cựu nhân viên của McCain ủng hộ ứng cử viên tổng thống Joe Biden của đảng Dân chủ. “Đối với Donald Trump, không có nguyên nhân nào lớn hơn lợi ích cá nhân... đôi khi ông ta không biết mình đang tự làm tổn thương lợi ích của bản thân."
Trump rút khỏi chiến dịch ứng cử vào tháng 2 năm 2000.
Khi Trump chuẩn bị cho cuộc tranh cử vào năm 2016, ông đã nói với luật sư khi đó của mình, ông Michael Cohen, chuẩn bị cho các câu hỏi về việc không tham gia nghĩa vụ quân sự. Cohen nói với Ủy ban Giám sát Hạ viện sau đó. Cohen cho biết ông ta đã yêu cầu Trump cung cấp hồ sơ y tế của mình để ghi chú việc bị gai xương đã giúp ông có thể trốn tránh nghĩa vụ. Cohen đã trình bày với các nhà lập pháp, "Ông ta đã không đưa cho tôi tài liệu nào và nói rằng không có phẫu thuật gì hết." Trump còn kết thúc cuộc đối thoại bằng câu: “Ông nghĩ tôi thật ngu sao, tôi đã không muốn đến Việt Nam.”
Khizr Khan phát biểu trước Đại hội Quốc gia của Đảng Dân chủ tại Philadelphia vào ngày 28 tháng 7 năm 2016. (Michael Robinson Chavez/The Washington Post)
Khi Trump xem Đại hội Quốc gia của Đảng Dân chủ năm 2016, ông đã phát điên với bài phát biểu của Khizr Khan, người có con trai là Đại úy quân đội Humayun Khan, đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom xe vào năm 2004 ở Iraq. Sau khi Khizr Khan nói rằng Trump đã "không hy sinh gì" cho đất nước của mình và đã bôi nhọ người Hồi giáo, Trump dường như đã so sánh cái chết của một người lính với thành tích tài chính của mình.
“Tôi đã hy sinh rất nhiều,” Trump nói. “Tôi làm việc rất, rất chăm chỉ. Tôi đã tạo ra hàng trăm hàng nghìn công việc, hàng chục nghìn công việc, xây dựng các công trình kiến trúc tuyệt vời. Tôi đã thành công rất lớn.”
Trump đã bị chế giễu trên toàn lĩnh vực chính trị vì đã gây chuyện với cha mẹ của một người lính thiệt vong, nhưng ông đã thắng cử, quảng bá thể hiện cam kết ông sẽ “xây dựng lại quân đội.” Ông nói rằng ông biết nhiều hơn về nhà nước Hồi giáo "hơn các tướng lĩnh biết, tin tôi đi."
Khi Trump làm tổng thống, chi tiêu quốc phòng đã tăng trong ba năm đầu tiên ông nắm quyền, với hơn $2 nghìn tỷ chi tiêu tổng thể và $738 tỷ được phê duyệt cho năm 2020.
Bộ Quốc phòng đã chào đón khoản tiền một cách nồng nhiệt sau khi đối mặt với những cắt giảm trong chính quyền Obama bao gồm cắt giảm quy mô tổng thể của quân đội, mức tăng lương ít hơn 1% và tình trạng thiếu trang thiết bị thay thế.
Theo Trung tâm Nghiên cứu phi đảng Pew, những lời phê bình của Trump về “những cuộc chiến bất tận” đã gây được tiếng vang lớn với cử tri, bao gồm đa số cựu chiến binh, những người tin rằng các cuộc xung đột ở Iraq và Afghanistan là không đáng có.
Nhưng đôi khi mối quan hệ của Trump với quân đội bị rạn nứt vì các quyết định đột ngột của ông.
Ví dụ, dưới sự giám sát của mình, Trump đã giảm khoảng 4,000 lính Mỹ ở Afghanistan như một phần của các cuộc đàm phán với Taliban để chấm dứt chiến tranh ở đó, bạo lực vẫn ở mức cao và không có gì rõ ràng về việc liệu một thỏa thuận hòa bình hoàn chỉnh sẽ được thực hiện hay không. Việc Trump rút quân đội Mỹ khỏi miền bắc Syria vào năm ngoái đã kích hoạt một thời kỳ mà các lực lượng Nga tiếp quản các căn cứ quân sự của Mỹ. Một số cựu chiến binh đã chỉ trích điều họ coi như là sự bỏ rơi của lực lượng người Kurd, những người đã hợp tác với Hoa Kỳ chống lại nhà nước Hồi giáo.
Trump đã có một loạt xích mích với các tướng lĩnh mà ông đưa lên, một số người trong số họ đã tức giận từ chức và bị mất tinh thần. Theo cuốn sách “Một thiên tài rất bình thường” (“A Very Stable Genius”) của phóng viên Philip Rucker và Carol D. Leonnig của tờ Post, trong một cuộc họp năm 2017 tại Ngũ Giác Đài, Trump đã gọi những vị tướng hàng đầu của mình là “những kẻ thất bại” và “một lũ ngu ngốc và trẻ con.” Trong số những người đã từ chức có cả tổng tham mưu trưởng và tướng về hưu John F. Kelly, bộ trưởng quốc phòng Jim Mattis, một người McCain ưa chuộng.
Mattis đã nói vào đầu năm nay rằng “Donald Trump là tổng thống đầu tiên trong đời mà tôi thấy không cố gắng đoàn kết người dân Mỹ - thậm chí còn không thèm giả vờ để cố gắng đoàn kết. Thay vào đó, ông cố gắng chia rẽ chúng ta.” Để đáp lại, Trump, người từng dành nhiều lời khen cho Mattis, đã đăng tweet: “Tôi không thích phong cách lãnh đạo cũng như nhiều điều khác về ông ta. . . Đáng mừng là ông ta đã biến đi!”
Alice Crites, Dan Lamothe và Carol Leonnig đã đóng góp vào bài viết này
Dịch bởi: Que Do
Biên tập: Khánh (Vy) Lê, Diễm
Commentaires