Cách một người đàn ông Mỹ kiếm tiền tỉ từ việc truyền bá thuyết âm mưu (Kỳ 1)

Translated from Washington Post's article From corporate America to conspiracy theory promotion: How a Minnesota man made a career out of anonymously amplifying dark plots

Sean G. Turnbull là một người đàn ông trung lưu thành đạt của gia đình điển hình. Y sống trong một căn nhà tiện nghi đầy đủ tại khu ngoại ô St. Paul của thành phố Minneapolis.

By Shawn Boburg, on 07-07-2021, 19:30:00

STILLWATER, Minnesota — Sean G. Turnbull là một người đàn ông trung lưu thành đạt của gia đình điển hình. Y sống trong một căn nhà tiện nghi đầy đủ tại khu ngoại ô St. Paul của thành phố Minneapolis. Y từng là nhà sản xuất phim và quản lý marketing của một trong những tập đoàn bán lẻ lớn nhất cả nước. Các đồng nghiệp cũ mô tả y là người thông minh, hòa nhã, và vì gia đình. Nhưng trong hơn mười năm, người đàn ông 53 tuổi này cũng theo đuổi một con đường khá khác thường: tranh thủ giờ làm việc tại nhà để tuyên truyền về các thế lực đen tối đằng sau chính trị Mỹ bằng cách nặc danh đăng thuyết âm mưu lên mạng xã hội. Y có một số lượng người xem đáng kể và một nguồn thu nhập quảng cáo vững vàng, theo báo cáo công ty và các cuộc phỏng vấn. Trong suốt 11 năm trên mạng, Turnbull chỉ tự xưng là “Sean của SGT Reports”. Theo nhận định của một bài báo trên tờ Washington Post, y đã thu hút được kha khá lượng theo dõi nhờ việc sản xuất video và podcast quả quyết rằng những vụ tấn công khủng bố 11 tháng 9 là một vụ “ném đá giấu tay”, rằng một “tổ chức tài chính quốc tế của những kẻ theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái” đang âm mưu lật đổ các quốc gia phương Tây, rằng vaccine coronavirus là một “mũi tiêm thử nghiệm giết người bằng sinh học” và rằng Tổng thống Donald Trump bị “tráo phiều” cuộc bầu cử 2020, Turnbull thừa nhận y nghỉ sản xuất phim vào năm 2015 để chuyển qua hoạt động trên mạng toàn thời gian vì công việc này ngày càng sinh lợi. Y vẫn rất lì lợm, dù cho trong những năm gần đây bị cấm cửa trên nhiều diễn đàn lớn bởi các công ty truyền thông xã hội. Một cuộc nghiên cứu về các hoạt động của Turnbull (dựa trên một bài phỏng vấn với y, nhiều bài phỏng vấn với cựu đồng nghiệp của y và dữ liệu tòa án, công ty) ít nhiều đưa ra một góc nhìn về sự rộ lên của những kẻ truyền bá thuyết âm mưu qua mạng trong mười năm trở lại đây. Đã có bảy công ty công nghệ, bao gồm Twitter, Youtube và Vimeo, xóa sổ các tài khoản của Turnbull, nhưng y vẫn duy trì hoạt động kinh doanh bằng cách liên tục nhảy diễn đàn. Y cho rằng lệnh cấm Youtube mang động cơ chính trị và hiện đang thách thức lên tòa án liên bang. Theo điều tra của tờ Post, nhiều năm qua, hoạt động của Turnbull kiếm tiền từ phí theo dõi, tiền quyên góp cũng như nhờ quảng cáo sản phẩm sinh tồn và kim loại quý, những thứ Turnbull khuyến khích người ta mua đề phòng thân chuẩn bị cho một cuộc khủng hoảng kinh tế Hoa Kỳ sắp tới. Theo một khảo sát doanh nghiệp tự nguyện mà y nộp lên ngoại trưởng Minnesota năm 2019, doanh nghiệp của y thu được khoảng từ $50.000 cho đến $250.000. Trong buổi phỏng vấn dài 2 tiếng rưỡi với tờ Post, Turnbull thú nhận y là người sáng lập trang mạng SGT và rằng động cơ của y không phải là vì lợi nhuận mà là vì ý định muốn tỏ tường các vấn đề thường bị giới truyền thông chính thống bỏ qua. “Tôi tin các âm mưu là có thật và luôn xảy ra mọi lúc,” y nói. Khi được hỏi y nghĩ gì về sự kiện 11 tháng 9, coronavirus và phiên bầu cử 2020, những cái mà y từng hùng hồn gọi là “một chiến dịch ném đá giấu tay,” ”một món vũ khí sinh học" và “một cuộc đảo chính,” y đưa ra các câu trả lời khá chừng mực rằng vẫn còn những câu hỏi còn bỏ ngỏ xung quanh những khái niệm trên. Y từ chối bàn luận chi tiết về khía cạnh tài chính, nhưng lại chia sẻ rằng sau khi bị các công ty truyền thông cấm tiệt vì cái họ gọi là quảng bá thông tin sai lệch, công chuyện làm ăn của y trở nên khó khăn hơn. “Tôi đang cố sống sót qua đợt này, nhưng tôi là một chiến binh và tôi sẽ trụ lại được,” Turnbull đeo kính gọng sừng, dáng dấp khỏe mạnh, tóc tai bù xù, nói. Y cho biết y chọn ẩn danh là để cho mọi sự chú ý được dồn vào thông điệp và các tư tưởng y truyền bá. “Tôi chưa từng muốn xuất hiện trong các video của mình, bởi vì tôi muốn lấy thông điệp làm tâm điểm,” y nói. Tờ Post biết được thân phận của Turnbull từ việc kiểm tra hồ sơ thành lập công ty tiểu bang từ năm 2012 để tìm một công ty tại Minnesota có cùng tên với trang web của y và y là người sáng lập. Sau khi một ký giả tờ Post gần đây đến nhà y, Turnbull đồng ý thực hiện một cuộc phỏng vấn công khai chi tiết với điều kiện là y có thể ghi âm toàn bộ. Hai ngày sau đó, y đề nghị bài viết không tiết lộ họ tên đầy đủ của mình. Tờ Post công bố tên của Turnbull bởi lẽ thân phận người sáng lập SGT đã được tiết lộ qua nhiều tài liệu công cộng và y tự nguyện tham gia một cuộc phỏng vấn công khai không cần điều kiện ẩn danh. Trong một video y đăng lên mạng vào cuồi tháng 6, y nghĩ bài viết này sẽ là “một thành công vì tôi đã thành thật bảy tỏ quan điểm cá nhân với [một phóng viên báo Post] về lần bầu cử này, thứ mà tôi tin là có gian lận.” Turnbull vẫn giữ bí mật thân phân mặc dù trang web của y đã được chỉ mặt điểm tên trong hai vụ kiện gần đây. Thừa nhận bản thân là người sáng lập nên SGT Report nhưng lại lấy tên là “Michael Doe," Turnbull cùng với nhiều người bị YouTube cấm khác đã đệ đơn kiện lên toà án liên bang vào tháng 10 tại California. Lúc đó, hai kênh YouTube của SGT Report lần lượt có hơn 630.000 và 107.000 người theo dõi, có tổng số lượt xem hơn 146 triệu, theo các lời khai nhận trong vụ kiện và theo một bản lưu trữ của kênh trên trang web AltCensored. Cảnh sát cho biết, trang web của Turnbull cũng nằm trong số bằng chứng buộc tội một người đàn ông Alabama bị bắt vào ngày 6 tháng 1, sau khi hắn lái chiếc xe tải chứa đầy vũ khí và bom xăng chai tự chế của mình tới Washington trước lúc bạo loạn tại điện Capitol diễn ra. Trong số các tài liệu tòa án có một bức thư tay mà cảnh sát tịch thu được từ xe của Lonnie Coffman trích lời Abraham Lincoln về việc lật đổ “bọn xuyên tạc Hiến pháp” và gọi SGT Report là “những con người chính nghĩa”. Về phần Turnbull, vài ngày trước sự kiện 6 tháng 1, y đăng một video với tựa đề “đồng hồ đếm ngược cho Cách mạng Mỹ lần hai”. Y nói với tờ Post rằng y không biết đến Coffman hay bức thư ngắn kia và rằng y không hề cổ xúy bạo lực. “Có rất nhiều tên ngốc trở nên quá khích vào bữa đó,” y nói về ngày 6 tháng 1. Coffman quả quyết bản thân vô tội. Luật sư của Coffman không hồi đáp tin nhấn của phóng viên. Trong hầu hết 10 năm trở lại đây, trạng thái ẩn danh cho phép Turnbull ra vào hai thế giới tách biệt, chỉ chia sẻ chi tiết về công việc qua mạng với gia đình và bạn bè thân thiết, theo lời của y và 5 cựu đồng nghiệp. Một cựu đồng nghiệp tại hãng sản xuất phim ở Minneapolis mà Turnbull từng làm việc trước vào năm 2015 biết y có một trang web, nhưng vô cùng ngạc nhiên khi biết thêm chi tiết về nội dung của nó. Người này đồng ý chia sẻ thông tin về nhân viên công ty với điều kiện giấu tên, cho biết, “Anh ta nhìn giống như một người đàn ông Minnesota của gia đình điển hình thôi.” Một sự 'thức tỉnh’ Turnbull, một “nhà nghiên cứu thuyết âm mưu” tự phong, đã từng nuôi ý định làm báo. Hồ sơ tốt nghiệp cho thấy y lấy được bằng báo chí từ Đại học Wisconsin tại Eau Claire năm 1992 . Trong thời gian đại học, y nói, y từng thực tập tại một đài tin tức địa phương nhưng chán nản với đồng lương khởi điểm ít ỏi.

Sau đại học, y đi làm vài năm tại một công ty sản xuất phim có tên là Hodder tại Minnesota, trước khi chuyển qua công việc marketing cho Target, ông lớn trong ngành bán lẻ với trụ sở chính đặt tại Minneapolis vào năm 2002. Y vươn lên chức quản lý sáng tạo, lãnh đạo một đội ngũ sản xuất quảng cáo và video quảng bá cho công ty, y và cựu đồng nghiệp cho biết. Trong những năm đầu tiên của y ở Target, Turnbull hiếm khi trao đổi chuyện chính trị và thường giao thiệp với một nhóm bạn thân gặp gỡ ngoài giờ làm, hai cựu đồng nghiệp từng làm việc gần gũi với y nói. Nhưng khoảng năm 2008, Turnbull trở nên tập trung cao độ vào các câu hỏi về ngày 11 tháng 9, 2001, và về sự thành lập của Cục Dự trữ Liên bang, ngân hàng trung ương thi hành chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ, các đồng nghiệp nói. Trong các video và podcast của mình, Turnbull thường gọi quãng thời gian này là khoảng thời gian của sự “thức tỉnh.” Việc Turnbull mang tờ rơi in từ mạng với nội dung nghi ngờ kết quả điều tra của chính phủ về vụ 11 tháng 9 đặt lên bàn làm việc của đồng nghiệp kèm theo nhiều câu nhận xét khiến một vài đồng nghiệp, bao gổm cấp dưới của y, cảm thấy khó chịu, hai cựu đồng nghiệp đã chứng kiến sự việc này kể lại. “Ông ấy kiên quyết thuyết phục mọi người,” một cựu đồng nghiệp nói.

“Mọi người xung quanh đã cố cản ông ấy, nhưng ông ấy không dừng lại được,” một cựu đồng nghiệp khác chia sẻ. Những người này đồng ý bình luận về nhân viên công ty với điều kiện giấu tên. Một nữ phát ngôn viên của Target xác nhận Turnbull từng làm việc tại đây trong quãng thời gian này, nhưng không trả lời các câu hỏi khác về quãng thời gian này. Turnbull nói y phải rời Target vào năm 2009 vì cá tính bộc trực. “Chắc là tại tôi bắt đầu bàn quá nhiều về, mở ngoặc-đóng ngoặc, sự thật tại chỗ làm,” y nói trong buổi phỏng vấn với tờ Post. “Và tôi nghĩ vì vậy mà tôi mang tiếng xấu với mấy người ở Target.” “Rõ ràng là đã đến lúc tôi phải đi,” y nói. Turnbull quay về với công ty sản xuất phim Hodder và bắt đầu sản xuất phim truyền hình cho các nhà đài lớn, theo lời của y và các cựu đồng nghiệp. Trong những năm tiếp đó, y phối hợp sản xuất phiên bản đặc biệt của các phim truyền hình nổi tiếng, bao gồm một chương trình ăn khách của ABC có tên “Lost: The Final Season — Beginning of the End,” một chương trình khác có tên “Gossip Girl XO XO” và “Army Wives: A Final Salute,” theo trang web về dữ liệu phim trực tuyến IMDb. Năm 2010, trong lúc y làm công việc sản xuất truyền hình, y bắt đầu tranh thủ thời gian rảnh rỗi để quay video đăng lên kênh Youtube của mình, dự đoán về siêu lạm phát và sự sụp đổ của kinh tế Mỹ vì sự thối nát của giới ngân hàng và các tập đoàn lớn. Turnbull nói với tờ Post, những video thời đó là “thành quả của sự đam mê” và là “thú vui bên lề.” Y cho biết, y sản xuất chúng vào lúc đêm muộn và những lúc đáng ra y phải có mặt để theo dõi những trận bóng đá cuối tuần của con mình. Y đăng video phỏng vấn các bình luận viên của phe cực hữu, những người theo đuổi thuyết âm mưu, và những tay buôn vàng bạc. Video phát sóng chỉ chứa giọng nói và biểu tượng trang web của y thay cho hình thật. Từ căn phòng làm việc tại gia đó, trong căn nhà rộng 3500 feet vuộng mà y nói y xây từ năm 2003 và hiện trị giá hơn 700,000 đô theo định giá của chính phủ, Turnbull phát sóng những bằng chứng về viễn cảnh tận thế sắp diễn ra. Trong một video phát sóng vào tháng 10 năm 2010 mang tựa đề “Báo Động Đỏ: Ngày Mọi Thứ Sụp Đổ Đang Gần Kề," Turnbull cảnh báo về khủng hoảng kinh tế và ám chỉ rằng những âm mưu lừa đảo của các thế lực lớn trong giới chính trị và ngân hàng bắt nguồn từ mục đích che đậy nguyên nhân thật sự của vụ 11 tháng 9. Video này nhận được 42.000 lượt xem, theo trang AltCensored.

“Chúng ta đang nói về viễn cảnh diệt vong mà nền cộng hòa này phải đối mặt” Turnbull nói trong video. “Chúng ta đang chứng kiến một sự sụp đổ kinh hoàng và tất cả sẽ diễn ra vào tháng 11.” “Vẫn chưa quá trễ để mua bạc hay vàng,” y nói trong một đoạn khác của cùng video. Cho đến tháng 8, 2011, trang web SGT Report của y luôn đăng quảng cáo cho nhiều đại lý buôn bán vàng bạc, theo các hình ảnh được lưu trữ của trang web trên Internet Archive. Turnbull chia sẻ “nhà tài trợ kim loại quý đầu tiên” của y là đại lý vàng bạc Miles Franklin. Chỗ này trả y tiền thuê biển quảng cáo cũng như một “chút xíu tí ti” tiền huê hồng cho mỗi cuộc giao dịch vàng bạc do trang web y giới thiệu qua. Y từ chối chia sẻ về phần lợi nhuận y thu được từ việc quảng cáo mua bán vàng bạc. Miles Franklin, một công ty ở Minnesota, không hồi âm lại tin nhắn thư thoại yêu cầu bình luận. Turnbull cũng chia sẻ rằng y biết đến một chương trình của Youtube cho phép y kiếm tiền thông qua việc phát sóng quảng cáo trong video của mình. “Tôi rất bất ngờ là tôi có thể có thêm cách kiếm tiền,” y nói. 25 tháng 5, 2012, y thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn SGTReport.com tại Minnesota. Turnbull cho biết trong vòng hai năm, y bắt đầu nhận ra rằng hoạt động ngoài giờ này có thể trở thành một công việc toàn thời gian ổn định. “Lúc đó tôi thường kiếm được tầm khoảng 50 ngàn một năm một cách khá ổn định từ Youtube,”, và đây chỉ là một trong những nguồn thu mà hoạt động mạng của y mang lại. Các đồng nghiệp ở Hodder cho biết Turnbull không chia sẻ nhiều về công việc ngoài luồng của mình. “Tôi với ông ta ý rất ít khi nói về quan điểm chính trị cá nhân” Tim Herbstrith, người tự xưng là một người bạn và đồng nghiệp của Turnbull, cho biết. “Tôi thấy ông ấy là người hòa nhã. Hằng ngày ông ta không cư xử như người mà bạn tưởng nếu nhìn vào trang web của ông ta.” David Fried, cựu giám đốc hoạt động tại Hodder, nói: "Sean chuyên nghiệp và làm tốt công việc. Tôi biết ông ấy hứng thú với mấy chuyện có hơi hướng thuyết âm mưu, nhưng ông ta chưa bao giờ truyền bá chúng, nên mặt này hiếm khi, hoặc chả bao giờ, dính dáng tới công việc. Kent Hodder, người sở hữu công ty, từ chối đưa ra bình luận qua email. Kỳ sau: Thế giới kép

Người dịch: Quyen Tran

Biên tập: Đông PhongBảo Trân